Της Ασπασίας Δασκαλοπούλου

Μετά τις έρευνες για την τετραήμερη εργασία, που καταδεικνύουν μεγαλύτερη αποδοτικότητα και αυξημένη ποιότητα δουλειάς, σειρά έχουν τα τετραήμερα δημοτικά. Σήμερα, σε αρκετές περιφέρειες των ΗΠΑ, κυρίως σε αγροτικές περιοχές, μία ή μιάμιση ώρα επιπλέον μάθημα στο τέλος του ημερήσιου προγράμματος αντικαθιστά μια ολόκληρη ημέρα στο σχολείο. Μπορεί αυτό να βελτιώνει τα οικονομικά του σχολείου, αλλά μήπως έχει αρνητική επίδραση στις επιδόσεις των μαθητών;

«Οι πρώτες αναφορές για τετραήμερα σχολεία έρχονται από την πολιτεία της Νότιας Ντακότα τη δεκαετία του 1930», αναφέρει στην «Κ» ο Μαρκ Αντερσον, καθηγητής στο Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Μοντάνα των ΗΠΑ και συνερευνητής σε πρόσφατη μελέτη για την επίδοση των μαθητών στα τετραήμερα σχολεία. «Στις δυτικές πολιτείες, από το 1950, πολλά σχολεία άρχισαν να πειραματίζονται πάνω σε ένα τέτοιο μοντέλο», λέει στην «Κ» η συνερευνήτρια της παραπάνω έρευνας, Μαίρη Μπεθ Γουόκερ, καθηγήτρια στη Σχολή Σπουδών Πολιτικής του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Τζόρτζια.

Ομως τα τελευταία 10 -15 έτη η στρατηγική αυτή έγινε πιο δημοφιλής με κίνητρο να μειωθούν οι δαπάνες των σχολείων, τα οποία από τη δεκαετία του 1990 άρχισαν να αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.

«Αφού εφαρμόστηκε, στη συνέχεια, υπήρχε απλά η ελπίδα πως δεν θα είναι εις βάρος των μαθητών», σημειώνει η δρ Γουόκερ. Ετσι, λοιπόν, συνήθως η Παρασκευή, ή σπανιότερα η Δευτέρα, αποτέλεσε ημέρα αργίας για τους μαθητές και ημέρα προετοιμασίας ή επιμόρφωσης για τους δασκάλους, των οποίων οι μισθοί έμειναν σταθεροί.

Αποτελέσματα – έκπληξη

«Η δική μου πρόβλεψη ήταν ότι κάτι τέτοιο θα δυσκόλευε τους μαθητές του Δημοτικού διότι ο χρόνος που μπορεί ένα παιδί σε νεαρή ηλικία να μείνει συγκεντρωμένο είναι μικρότερος», λέει η δρ Γουόκερ.

«Πιστεύαμε ότι οι μαθητές θα τα πήγαιναν χειρότερα, αλλά με έκπληξη διαπιστώσαμε πως συμβαίνει το αντίθετο», τονίζει ο δρ Αντερσον. Τα αποτελέσματα της έρευνάς τους, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Education Finance and Policy, έδειξαν ότι οι μαθητές που αρίστευαν στα τεστ μαθηματικών αυξήθηκαν, ενώ ήταν θετική, αλλά όχι σημαντική, και η βελτίωση της βαθμολογίας στην ανάγνωση.

Tα σχολεία που μελέτησαν οι ερευνητές βρίσκονταν σε αγροτικές περιοχές στην πολιτεία του Κολοράντο. «Επιλέξαμε το Κολοράντο διότι εκεί βρέθηκαν τα περισσότερα σχολεία που εκείνη την περίοδο υιοθετούσαν το νέο πρόγραμμα», εξηγεί ο δρ Αντερσον. Συγκεκριμένα, διερεύνησαν τι συμβαίνει με τις βαθμολογίες των μαθητών της τετάρτης και της πέμπτης δημοτικού 15 σχολείων, ξεκινώντας δύο χρόνια πριν και τελειώνοντας δύο χρόνια μετά την αλλαγή στο τετραήμερο πρόγραμμα. Για να διαπιστώσουν, όμως, εάν αυτές οι μεταβολές στη βαθμολογία οφείλονται πράγματι στην αλλαγή του προγράμματος ή αποτελούσαν γενικό φαινόμενο στα σχολεία της πολιτείας, οι επιστήμονες συνέκριναν τα αποτελέσματα με αντίστοιχο αριθμό σχολείων, τα οποία, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, δεν υιοθέτησαν το νέο τετραήμερο πρόγραμμα.

Μετά την οικονομετρική ανάλυση που εφάρμοσαν στα δεδομένα, μια στατιστική ανάλυση δηλαδή που επιτρέπει τον έλεγχο πολλών παραγόντων που μπορεί να επηρεάσουν ένα στατιστικό αποτέλεσμα, οι Αντερσον και Γουόκερ διαπίστωσαν ότι οι μαθητές της πέμπτης δημοτικού που έπαιρναν υψηλούς βαθμούς στα μαθηματικά αυξήθηκαν κατά 7% ως αποτέλεσμα της αλλαγής του προγράμματος. Οι βαθμοί των μαθητών της τετάρτης δημοτικού στο μάθημα της ανάγνωσης έμειναν σταθεροί.

«Προσωπικά ήμουν ιδιαίτερα ανήσυχη για το εάν αυτό είναι ένα βραχυχρόνιο φαινόμενο, εάν δηλαδή παρουσιάζεται μια αύξηση της επίδοσης με την έναρξη της εφαρμογής του μέτρου και μετά αυτή πέφτει ξανά σε χαμηλότερα επίπεδα», σημειώνει η δρ Γουόκερ. «Είναι θετικό ότι βλέπουμε ακόμη και δύο χρόνια μετά να συνεχίζει να ανεβαίνει η βαθμολογία στα μαθηματικά στα τετραήμερα σχολεία», λέει ο δρ Αντερσον.
Σύμφωνα με δεδομένα του 2009 από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου του Νότιου Μέιν, τα τετραήμερα σχολεία έχουν από 2% έως 9% χαμηλότερα έξοδα λειτουργίας. Στην περιοχή του Κολοράντο, τα ποσά που εξοικονομούνται σε αυτά τα σχολεία δεν ξεπερνούν το 6%. «Δεν μιλάμε για τεράστια ποσά. Εάν όμως αυτό λειτουργεί ως ένα μέσο για να προσεγγίσεις πιο δημιουργικούς δασκάλους ή να ενταχθούν άλλες δραστηριότητες στο πρόγραμμα των μαθητών, τουλάχιστον γνωρίζουμε ότι αυτό δεν θα είναι εις βάρος της επίδοσής τους», προσθέτει η δρ Γουόκερ.

Τα αίτια της επιτυχίας

«Παρότι στην έρευνά μας δεν είχαμε τη δυνατότητα να διερευνήσουμε τις αιτίες, κάνουμε διάφορες εικασίες σχετικά με το τι μπορεί να έφερε το αποτέλεσμα που είδαμε στα δεδομένα», διευκρινίζει η δρ Γουόκερ. Ενα από τα πρώτα στοιχεία που έπεσαν στην αντίληψη των επιστημόνων ήταν ότι οι μαθητές, αλλά και οι δάσκαλοι, στα τετραήμερα σχολεία έκαναν λιγότερες απουσίες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι στις αγροτικές περιοχές των ΗΠΑ, όπου οι αποστάσεις που διανύονται είναι πολύ μεγάλες, μια επίσκεψη στον γιατρό, για παράδειγμα, μπορεί να κρατήσει ένα μαθητή ή δάσκαλο μακριά από το σχολείο για μια ολόκληρη ημέρα. «Στην περίπτωση του τετραήμερου σχολείου αυτά και άλλα ραντεβού μπορούν να προγραμματιστούν για την ελεύθερη μέρα», εξηγεί η δρ Γουόκερ.

Μια δεύτερη υπόθεση, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι ότι επειδή οι δάσκαλοι χρειάζεται να καλύψουν μεγαλύτερης διάρκειας διδακτικές ώρες έχουν τον χρόνο να χρησιμοποιήσουν διαφορετικά είδη διδακτικών εργαλείων και τεχνικών. Τέλος, επισημαίνεται πως έρευνες σε εργαζομένους έδειξαν ότι εκείνοι που δουλεύουν τέσσερις ημέρες την εβδομάδα αντί για πέντε είναι πιο παραγωγικοί.

Δεν είναι ελληνική προτεραιότητα

«Εχω εκπλαγεί από το πόσο πολλοί Ευρωπαίοι εκπαιδευτικοί έχουν επικοινωνήσει μαζί μας για το πείραμα του τετραήμερου δημοτικού, αυτό δείχνει ότι υπάρχει έντονος προβληματισμός», λέει η δρ Γουόκερ.

«Δεν νομίζω ότι είναι κάτι που μας ενδιαφέρει ως χώρα», υπογραμίζει στην «Κ» ο Αναστάσιος Εμβαλωτής, αναπληρωτής καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και ειδικός στη μεθοδολογία της έρευνας στις επιστήμες της αγωγής. Ο ίδιος τονίζει πως στην Ελλάδα, όπου ο παιδαγωγικός ρόλος του σχολείου είναι αποδυναμωμένος, μια τέτοια στρατηγική μπορεί να λειτουργήσει αντίστροφα. «Υπάρχουν όμως άλλες πρακτικές που μπορούν να τον ενδυναμώσουν, π.χ. στις σκανδιναβικές χώρες το σχολείο βρίσκεται στο κέντρο της κοινότητας, είναι ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους τους κατοίκους, επτά ημέρες την εβδομάδα», προσθέτει.

Πηγή: kathimerini.gr