Πώς οι οθόνες μετατρέπουν τα παιδιά σε ψυχωτικούς τοξικομανείς

Επιμέλεια: Αγγελική Αλεξοπούλου

Τα smartphones, τα iPads, τα Xboxes και οι λοιπές οθόνες που χρησιμοποιούν εκατομμύρια παιδιά ανά τον κόσμο, είναι μια μορφή ψηφιακού ναρκωτικού. Μια πρόσφατη έρευνα εγκεφαλικής απεικόνισης έδειξε ότι επιδρούν στον πρόσθιο μετωπιαίο φλοιό – ο οποίος ελέγχει τις παρορμήσεις και την εκτελεστική λειτουργία – με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως η κοκαΐνη. Η τεχνολογία είναι τόσο υπερδιεγερτική, που αυξάνει τα επίπεδα της ντοπαμίνης – ενός νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με τον εθισμό – όσο και το σεξ. Το ακόλουθο περιστατικό είναι πραγματικό, όπως το διηγείται ο ψυχολόγος ειδικός στους εθισμούς, Nicholas Kardaras, επίσης γενικός διευθυντής του κέντρου απεξάρτησης The Dunes, στο East Hampton.

Μια μητέρα αγόρασε στον 6χρονο γιο της ένα iPad όταν πήγαινε πρώτη δημοτικού. Στο σχολείο του χρησιμοποιούσαν συσκευές σε όλο και μικρότερες τάξεις και ο δάσκαλός του είχε μιλήσει στους γονείς για τα εκπαιδευτικά οφέλη ενός τέτοιου τρόπου διδασκαλίας, οπότε και η μητέρα αυτή ήθελε το καλύτερο για το γιο της, που λάτρευε το διάβασμα και το μπέιζμπολ.

Αρχικά, του επέτρεπε να παίζει μόνο ορισμένα εκπαιδευτικά παιχνίδια στο iPad, ώσπου ανακάλυψε μόνος του το Minecraft, το οποίο όπως την επιβεβαίωσε ο δάσκαλός του, ήταν κάτι σαν «ηλεκτρονικό Lego». Καθώς και η ίδια αγαπούσε πολύ τα Lego σαν παιδί, άφηνε το γιο της να παίζει στον ελεύθερο χρόνο του. Παρόλο που παρατήρησε ότι το εν λόγω παιχνίδι δε της θύμιζε ιδιαίτερα τα Lego, αφού με αυτά δεν χρειάζεται να σκοτώνεις ζώα ή να βρίσκεις σπάνια ορυκτά για να επιβιώσεις, ο γιος της το απολάμβανε, οπότε πόσο άσχημο μπορεί να ήταν;

Ο μικρός άρχισε να παίζει όλο και περισσότερο το παιχνίδι, χάνοντας το ενδιαφέρον του για το μπέιζμπολ και το διάβασμα, ενώ παραμελούσε τις δουλειές του. Μερικά πρωινά ξυπνούσε κι έλεγε στη μητέρα του ότι έβλεπε τα σχέδια από το παιχνίδι στον ύπνο του. Παρά τις ανησυχίες της, θεωρούσε ότι αυτά ήταν αποτέλεσμα της ζωηρής φαντασίας του. Η συμπεριφορά του συνέχισε να χειροτερεύει κι όποτε επιχειρούσε να του πάρει το παιχνίδι, θύμωνε πάρα πολύ. Εκείνη προσπαθούσε να δικαιολογήσει την κατάσταση, λέγοντας στον εαυτό της ότι είναι «εκπαιδευτικό». Ώσπου μια νύχτα κατάλαβε ότι τα πράγματα είναι σοβαρά.

Μπήκε στο δωμάτιο του παιδιού, που νόμιζε ότι κοιμόταν και τον βρήκε να κάθεται στο κρεβάτι και τα κόκκινα μάτια του να κοιτάζουν στο πουθενά, καθώς το ανοιχτό iPad βρισκόταν δίπλα του. Ήταν σαν υπνωτισμένος. Παρά τον πανικό της, η μητέρα τον ταρακούνησε αρκετές φορές μέχρι να ξυπνήσει και τελικά, δε μπορούσε να καταλάβει πώς ο υγιής και χαρούμενος, μελετηρός γιος της, κατέληξε κατατονικός.

Σύμφωνα με τους γιατρούς, ο εγκέφαλος ενός παιδιού που παίζει Minecraft μοιάζει με έναν εγκέφαλο γεμάτο ναρκωτικά. Τα παιδιά μπορεί να δείχνουν να διασκεδάζουν μπροστά στις οθόνες, εκατοντάδες έρευνες όμως έχουν αποδείξει ότι οι οθόνες αυξάνουν την ανησυχία, την κατάθλιψη και την επιθετικότητα και μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχωτικά συμπτώματα όταν ο παίκτης χάσει την επαφή με την πραγματικότητα.

Οπότε τι πρέπει να κάνουμε για να μην περάσουν τα παιδιά μας αυτή τη λεπτή γραμμή; Δεν είναι εύκολο.

Το κλειδί είναι να μην αφήνουμε τα παιδιά μας να κολλήσουν στις οθόνες. Αυτό σημαίνει Lego αντί για Minecraft, βιβλία αντί για iPads, φύση και αθλήματα αντί για τηλεόραση. Αν μπορείτε, βεβαιωθείτε ότι το σχολείο του παιδιού σας δεν εφαρμόζει εκμάθηση μέσω τάμπλετ μέχρι την ηλικία των 10 ή 12. Μιλήστε στα παιδιά σας και εξηγήστε τους γιατί τους περιορίζετε την πρόσβαση στην τεχνολογία. Φάτε χωρίς να υπάρχουν ηλεκτρονικές συσκευές στο τραπέζι. Η τεχνολογία μπορεί να δίνει ερεθίσματα και να βοηθά στην νοητική ανάπτυξη του παιδιού, όμως τα παιδιά είναι πολύ επιρρεπή στο να παρασυρθούν και τελικά να εθιστούν, αν δεν τους βάζουμε όρια.

Στο παραπάνω περιστατικό, η μητέρα πήρε το τάμπλετ από το γιο της αλλά η επαναφορά του ήταν μια σκληρή δοκιμασία με πολλά εμπόδια στο δρόμο. Έπειτα από 4 χρόνια θεραπείας, υποστήριξης και προσπάθειας, το παιδί είναι πολύ καλύτερα κι έχει μάθει να χρησιμοποιεί επιτραπέζιο υπολογιστή με έναν περισσότερο ασφαλή τρόπο. Παίζει και πάλι μπέιζμπολ και έχει αποκτήσει αρκετούς φίλους στο σχολείο του. Η μητέρα του όμως είναι ακόμα αρκετά επιφυλακτική και προσέχει πώς και πόσο χρησιμοποιεί οτιδήποτε σχετίζεται με την τεχνολογία.