Της Ελευθερίας Μουστάκα – Κλινικού Ψυχολόγου MSc

Όλοι θυμόμαστε να έχουμε βιώσει κατά τη διάρκεια των παιδικών μας χρόνων ποικίλους φόβους, καθώς αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της παιδικής ηλικίας. Η ένταση των φόβων αυτών ποικίλει από παιδί σε παιδί, από τη μία ηλικία στην άλλη, καθώς και το αντικείμενο του φόβου των παιδιών διαφοροποιείται. Καθώς εξερευνούν τον κόσμο τους και καλούνται να διαχειριστούν πολλές προκλήσεις σε ένα συνεχώς εξελισσόμενο κόσμο, τα μικρά παιδιά φοβούνται το σκοτάδι, τα φαντάσματα, τα ζώα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες επιστημονικές μελέτες, περίπου το 43% των παιδιών ηλικίας 6 έως 12 ετών εμφανίζει έντονους φόβους. Ο φόβος της νύχτας και του σκότους, ιδιαίτερα όταν είναι αναγκασμένα να μένουν μόνα τους σε ένα χώρο, ο φόβος των μεγαλόσωμων ζώων, της φωτιάς, των πυροτεχνημάτων, των διαρρηκτών αποτελούν ορισμένους από τους πιο συχνούς φόβους.

Όλοι αυτοί οι φόβοι της παιδικής ηλικίας ενώ μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονοι, στη συνέχεια μειώνονται και εξαφανίζονται. Μπορεί για παράδειγμα το παιδάκι που φοβόταν να κοιμηθεί στο δωμάτιό του με την πόρτα κλειστή μετά από κάποιους μήνες να πηγαίνει το ίδιο να κλείνει την πόρτα για να μπορέσει να κοιμηθεί.

Ορισμένες φορές όμως αυτοί οι «αθώοι» και καθόλα φυσιολογικοί φόβοι της παιδικής ηλικίας γίνονται ακόμα πιο έντονοι όσο περνά ο καιρός και αρχίζουν να κάνουν το παιδάκι δυσλειτουργικό. Ορισμένα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν έντονη φοβία απέναντι στα άγνωστα άτομα, γίνονται ντροπαλά και δε δημιουργούν φιλίες. Αρχίζουν λοιπόν να αποφεύγουν τα πάρτυ και τις εκδρομές με το σχολείο και μέσα από αυτή την αποφυγή η φοβία αρχίζει να εγκαθιδρύεται.

Περίπου στην ηλικία των 6 ετών που αρχίζουν να αντιλαμβάνονται και την έννοια του θανάτου, ένας νέος φόβος μπορεί να δημιουργηθεί. Το μικρό παιδί καταλαβαίνοντας τη μονιμότητα και τη μη αναστρεψιμότητα του θανάτου, αρχίζει να φοβάται μήπως πεθάνουν οι γονείς του και τα αγαπημένα του πρόσωπα.

Τι πρέπει να κάνουν λοιπόν οι γονείς σε περίπτωση που αντιληφθούν ότι το παιδί τους έχει πολλούς φόβους;

• Αρχικά, συζητήστε με το ίδιο το παιδί. Ακούστε τι είναι ακριβώς αυτό που φοβάται και πόσο πολύ το φοβάται. Εξηγήστε του ότι τα περισσότερα παιδιά μικρής ηλικίας έχουν φοβίες και πώς με τη δική σας υποστήριξη και αγάπη θα τις ξεπεράσει.
• Μην υποτιμήσετε, μην αγνοήσετε και μην κοροϊδέψετε το παιδί για τους φόβους που έχει. Το μόνο που μπορείτε να κάνετε με αυτό τον τρόπο στο παιδί σας είναι να νιώσει μειονεκτικά σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά και να ντρέπεται για τον εαυτό του.
• Σε καμία περίπτωση μην εξαναγκάσετε το παιδί να έρθει σε επαφή με το αντικείμενο του φόβου του βίαια. Για παράδειγμα ένα παιδί που φοβάται να κοιμηθεί μόνο του σε ένα σκοτεινό δωμάτιο με την πόρτα κλειστή δε θα ωφεληθεί με το να το εξαναγκάσετε να κοιμάται σε ένα δωμάτιο κατασκότεινο μόνο του. Ο λόγος που αυτή η κίνηση δε θα βοηθήσει είναι γιατί το παιδί εκείνη την ώρα νιώθει πως δεν κατανοείτε και δεν αφουγκράζεστε το φόβο του. Ένα άλλο παιδί που φοβάται τα σκυλιά δε θα βοηθηθεί με το να του φέρετε μπροστά του ένα μεγαλόσωμο σκυλί που γαβγίζει. Αυτό που μπορείτε να κάνετε όμως εσείς είναι να το ενθαρρύνετε να έρθει σε επαφή με το αντικείμενο του φόβου του σταδιακά.

Καθώς οι φόβοι της παιδικής ηλικίας είναι απολύτως φυσιολογικοί και αποτελούν στάδιο της ανάπτυξης ενός παιδιού, είναι απολύτως διαχειρίσιμοι και τις περισσότερες φορές δε χρειάζονται ούτε τη βοήθεια ειδικού για να ξεπεραστούν. Οι γονείς οφείλουν να κρατήσουν στο νου τους ότι το παιδί δεν μπορεί να ξεπεράσει τον όποιο φόβο εάν οι ίδιοι τροφοδοτούν το φόβο του παιδιού.

Εάν όμως παρατηρήσετε ότι περνά μεγάλο χρονικό διάστημα και ο φόβος του παιδιού μετατρέπεται σε φοβία, τότε θα ήταν ωφέλιμο να επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχολόγο, ο οποίος θα κάνει αξιολόγηση της φοβίας του παιδιού και θα βοηθήσει στη σωστή αντιμετώπιση. Και μην ξεχνάτε τη φράση του Ralph Waldo Emerson πως «ο φόβος νικάει περισσότερους ανθρώπους από οποιοδήποτε άλλο πράγμα στον κόσμο». Αναγνωρίστε λοιπόν πιθανά χαρακτηριστικά της φοβίας και απευθυνθείτε στον ειδικό.

Ελευθερία Μουστάκα – Κλινικός Ψυχολόγος MSc    emoustaka.gr   facebook.com/eleftheria.mel.moustaka