‘Το παιχνίδι είναι το μέσον για να γνωρίσει το παιδί τον εαυτό του
και το περιβάλλον του’

Αναμφίβολα το παιχνίδι είναι μια από τις σημαντικές ασχολίες των παιδιών προσχολικής αλλά και σχολικής ηλικίας.. Πολλές φορές όμως, εμπλέκουμε τα παιδιά μας σε ‘ακαδημαϊκές δραστηριότητες’, με αποτέλεσμα να στερηθούν το παιχνίδι που για αυτά είναι μία δημιουργική ευχαρίστηση αλλά και εκτόνωση, μία διέξοδος στη πλεονάζουσα ενεργητικότητά τους. Το παιχνίδι βέβαια, συνδυαζόμενο με σχολικές δραστηριότητες έχει εξαίσια αποτελέσματα. Όλα τα παιδιά παίζουνε, όμως το θέμα είναι αν παίζουν σωστά. Οι γονείς δεν πρέπει να επαναπαύονται ότι το παιδί τους ‘παίζει’, αλλά πρέπει και να παρεμβαίνουν καθοδηγώντας το. Όσο για τα παιδιά σίγουρα θα τους κινήσει το ενδιαφέρον ένα καινούριο παιχνίδι και ειδικά στη περίπτωση που θα το παίξει με έναν από τους γονείς, οι οποίοι δεν πρέπει να ξεχνούν ότι ο χρόνος υπομονής και συγκέντρωσης των παιδιών είναι περιορισμένος και ανάλογος με την ηλικία τους.
Ας δούμε τους τύπους των παιχνιδιών που υπάρχουν και τι αποκομίζει το παιδί από τον κάθε τύπο παιχνιδιού.

Κινητικά παιχνίδια: Τα κινητικά παιχνίδια δυναμώνουν τους μυς αλλά και βοηθάνε στην εξέλιξη των λεπτών και αδρών κινητικών ικανοτήτων. Γενικότερα βοηθάνε την ανάπτυξη του μυϊκού συστήματος, των νεύρων και του εγκεφάλου. Γι’αυτό ενθαρρύνεται το παιδί σας να πειραματιστεί με το σώμα του, ελέγχοντας και βελτιώνοντας τις κινητικές του ικανότητες.

Κοινωνικά παιχνίδια: Το παιδί στα πρώτα χρόνια της ζωής του παίζει μόνο του, έστω και αν βρίσκεται με άλλα παιδιά, παίζει εγωκεντρικά και δεν είναι πρόθυμο να τηρήσει κανόνες ή να τα μοιραστεί. Δεν έχει ακόμα κοινωνικοποιηθεί. Το παιδί σε αυτή την ηλικία παίζει με αντικείμενα. Μετά όμως τα δύο του χρόνια το παιχνίδι είναι το ‘μέσο’ για τις κοινωνικές του επαφές, το μοίρασμα, το δόσιμο, η επανάκτηση, είναι οι βάσεις για τις εκούσιες επαφές με τα άλλα παιδιά αλλά και τους μεγάλους. Το κοινωνικό παιχνίδι δείχνει την ανάγκη του παιδιού να έρθει σε επαφή με τους συνομηλίκους του και να αποκτήσει το δικό του χώρο εκτός από το οικογενειακό του περιβάλλον.
Όταν το παιδί σας παίζει με άλλα παιδιά κοινωνικοποιείται, μαθαίνει να ακολουθεί κοινωνικούς κανόνες όπως να μοιράζεται και να συνεργάζεται, αλλά και να χρησιμοποιεί ‘λογική σκέψη’, πράγματα που θα το προετοιμάσει για τον κόσμο των μεγάλων.

Κατασκευαστικά παιχνίδια: Το παιδί μαθαίνει να χειρίζεται διάφορα υλικά με σκοπό να κατασκευάσει πράγματα. Μαθαίνει να πειραματίζεται με αντικείμενα και να ελέγχει πότε κάτι ‘δουλεύει’ η ‘δεν δουλεύει’. Έχει αποδειχθεί ότι τα παιδιά που μπορούνε να χειριστούνε εύκολα αντικείμενα και υλικά αναπτύσσουν πρακτικές, αντιληπτικές και λεκτικές ικανότητες, αλλά και ιδέες.

Παιχνίδια Φαντασίας: Τα παιδιά μαθαίνουν να σκέφτονται, να δοκιμάζουν καινούριους ρόλους και να αντιμετωπίζουν πιθανές καταστάσεις, να πειραματίζονται με τη γλώσσα και τα συναισθήματα τους. Με το ‘φανταστικό παιχνίδι’ το παιδί αποκτά ελαστική σκέψη και μαθαίνει να χειρίζεται συμβολικές έννοιες, κάτι που στη σημερινή τεχνοκρατούμενη κοινωνία είναι απαραίτητο.

Παιχνίδια με κανόνες: Αρχίζουν με την ένταξη του παιδιού σε προσχολικές ομάδες. Τα παιχνίδια με κανόνες βοηθούν το παιδί να περάσει από το στάδιο του εγωκεντρισμού στο στάδιο της κατανόησης των κοινωνικών διαφοροποιήσεων. Όταν ένα παιδί μαθαίνει να ακολουθεί τους κανόνες ενός παιχνιδιού, κάνει τα πρώτα βήματα της ένταξής του στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

Το παιχνίδι ήταν και είναι απαραίτητο για την σωστή ανάπτυξη του παιδιού, καθότι συμβάλλει στη κοινωνική, φυσική και γνωστική του πρόοδο. Όταν ένα παιδί μαθαίνει να χειρίζεται ένα υλικό, να αποκτά επιδεξιότητες και να συναλλάσσεται με τους άλλους, αποκτά το αίσθημα του ελέγχου του περιβάλλοντος, δηλαδή συνειδητοποιεί το κάθε πράγμα που βρίσκεται γύρω του. Το παιχνίδι βοηθά στη ψυχοσωματική ολοκλήρωση του παιδιού, αφού αποτελεί βασικό κριτήριο σύζευξης μεταξύ των μαθησιακών κατακτήσεων και ζωτικών εγκεφαλικών λειτουργιών.
Το παιχνίδι είναι συνδεδεμένο με την δημιουργικότητα, τη φαντασία, τη λύση προβλημάτων, την εκμάθηση της γλώσσας και της μαθηματικής σκέψης, την ανάπτυξη των κοινωνικών ρόλων και μια σειρά από άλλα γνωστικά και κοινωνικά φαινόμενα.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ – Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Ποιος προστατεύει το παιδί καταναλωτή;

Δύο υπουργικές αποφάσεις περί ‘γενικής ασφάλειας των προϊόντων’ και περί της ‘ασφάλειας των παιχνιδιών’ του 1989 και 1996 αντίστοιχα με τις οδηγίες της Ε.Ε. καλύπτουν το θέμα της κατασκευής των παιχνιδιών, ορίζοντας ότι αυτά δεν πρέπει να είναι εύφλεκτα, να έχουν αιχμηρές προεξοχές κλπ. Το κρίσιμο ζήτημα της καταλληλότητας από εκπαιδευτική και ψυχολογική άποψη του προϊόντος δεν ρυθμίζεται πουθενά. Το νομοθετικό αυτό κενό υπάρχει και στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Μπροστά στο παραπάνω πρόβλημα του ολοκληρωμένου ελέγχου των παιχνιδιών που κυκλοφορούν στην αγορά, ο ρόλος του γονιού είναι κρίσιμος. Έτσι ο γονιός θα πρέπει να ελέγχει αν το παιχνίδι που επιθυμεί να αγοράσει το παιδί του είναι κατάλληλο άλλά και ασφαλές για την ψυχοσωματική του υγεία και την διαμόρφωση της προσωπικότητάς του.

Δυστυχώς οι ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές και διαφημίσεις είναι ο βασικότερος παράγοντας που επηρεάζει τις προτιμήσεις των μικρών καταναλωτών. Είναι συχνό φαινόμενο παιχνίδια εξαιρετικά βίαια, παιχνίδια που δεν προάγουν τη δημιουργικότητα και τη συντροφικότητα, να κάνουν υψηλές πωλήσεις. Έτσι είδαμε και ακούσαμε πρόσφατα για τη ‘φοβερή σακούλα’ για το ‘παρθενόμετρο’ που σωστά, αλλά διορθωτικά απαγόρεψε η υφυπουργός ανάπτυξης.

Ευχή και ελπίδα να καλυφθούν τα νομοθετικά κενά ώστε οι μικροί καταναλωτές να μην είναι στο μέλλον απροστάτευτοι και αντικείμενο εκμετάλλευσης των κανόνων της αγοράς. Μέχρι τότε οι γονείς θα πρέπει να έχουν το νου τους.

Παναγιώτης Σαμαράς
Mphil, PgDip, BSc Hons
Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος
Email: SamarasEdPsy@yahoo.com

Πηγή: pediatros-thes.gr