Της Αννίτας Νιάκα

«Μπράβο Μαρία που μάζεψες τα παιχνίδια σου! Ορίστε, πάρε το κέικ που σου υποσχέθηκα, αφού είσαι τόσο καλό παιδί». Μοιάζει αρκετά αθώο, έτσι; Αφού η Μαρία διάβασε τα μαθήματά της, μάζεψε τα παιχνίδια της, φόρεσε τις πυτζάμες της και συμπεριφέρεται ακριβώς όπως της είπε η μητέρα της, γιατί να μην της παράσχει κίνητρο, επιβραβεύοντάς την με μία ιδιαίτερη απόλαυση; Είναι δίκαιο, σωστά;

Δεν είναι ασυνήθιστο οι γονείς να προσφέρουν στα παιδιά τους μία «ανταμοιβή», προκειμένου να τους δώσουν κίνητρο για να συμμορφωθούν με έναν κανόνα. «Εάν συμμαζέψεις το δωμάτιό σου, μετά θα σε πάω στον κινηματογράφο». «Εάν είσαι καλός με τη γιαγιά και μιλάς ευγενικά όλο το απόγευμα που θα είσαι μαζί της, μετά θα σου επιτρέψω να παίξεις αυτό το νέο παιχνίδι που θέλεις στο κινητό μου».

Προσοχή! Αυτό δεν είναι κίνητρο, είναι δωροδοκία! Και η δωροδοκία δεν είναι αποτελεσματική τεχνική ανατροφής των παιδιών. Στέλνει λάθος μηνύματα. Με αυτόν τον τρόπο το μόνο που κάνει ο γονιός, είναι να συνηθίζει το παιδί πάντα να θέλει «κάτι» ως αντάλλαγμα για να συμπεριφέρεται καλά, αντί να συμπεριφέρεται καλά απλώς επειδή κατανοεί ότι αυτό είναι το «σωστό».

Εάν βασίζεσαι σε δωροδοκίες για να παρέχεις κίνητρο στο παιδί σου, τότε μην εκπλαγείς εάν την επόμενη φορά που θα ζητήσεις από το οκτάχρονό σου να σε βοηθήσει να μαζέψεις τα πιάτα από το τραπέζι, για παράδειγμα, σε ρωτήσει κάτι όπως «και τι θα μου δώσεις εσύ μετά;».

Οπότε, ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη «δωροδοκία» και την «επιβράβευση / κίνητρο»; 

Εάν το παιδί σου ανταποκρίνεται θετικά στους κανόνες που έχεις θέσει, μπορείς να το επιβραβεύσεις λεκτικά («Μπράβο!», «Πολύ καλή δουλειά», «Τα πήγες πάρα πολύ καλά», «Καταπληκτικό, συνέχισε έτσι» κλπ) και να του δώσεις μία χαρούμενη, ζεστή αγκαλιά. Καλό είναι όμως να αποφύγεις να του τάζεις ιδιαίτερες απολαύσεις ως κίνητρο για μικρές, καθημερινές πράξεις συνεργασίας.

Δε λειτουργεί έτσι η ζωή. Για παράδειγμα στον ενήλικο κόσμο, σε μία δουλειά δε λαμβάνεις bonus ή αύξηση μισθού, απλώς επειδή πηγαίνεις στην ώρα σου στην εργασία σου, σωστά; Άρα γιατί να καλλιεργείς αυτού του είδους την προσδοκία στο παιδί σου;

Οι «ανταμοιβές» μπορούν ακόμα να υπάρχουν, αλλά ως επιβράβευση για κάποια ξεχωριστή προσπάθεια, όχι απλώς για την τήρηση των στοιχειωδών κανόνων. Ας υποθέσουμε ότι ο γιός σου καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για μία σχολική εργασία. «Τα δίνει όλα» και η προσπάθειά του βαθμολογείται με άριστα. Σε μία τέτοια περίπτωση μπορείς να αναγνωρίσεις την εξαιρετική προσπάθειά του, λέγοντας κάτι όπως «ξέρω πόσο συγκεντρωμένα και μεθοδικά δούλεψες γι’ αυτή την εργασία και είμαι πολύ περήφανη για ‘σένα. Τι λες; Πάμε να πάρουμε εκείνα τα αθλητικά παπούτσια που ήθελες; Και μπορείς να τα φορέσεις στο σχολείο αύριο!».

Συνοψίζοντας:

Αντί να βασίζεσαι σε «δωροδοκίες» για να πείσεις το παιδί σου να ακολουθήσει βασικούς κανόνες:

– Θέσε λογικούς κανόνες και εφάρμοζέ τους με συνέπεια.

– Διάλεξε δίκαιες συνέπειες για τη μη συμμόρφωση, οι οποίες να παρέχουν κίνητρο στο παιδί (π.χ. μπορείς να φας σοκολατάκι, μόνο εφόσον πρώτα έχεις φάει κανονικό φαγητό, μόνο εφόσον έχεις κάνει τα μαθήματά σου, μπορείς να δεις τηλεόραση, κλπ)

– Επικοινώνησε τους κανόνες και τις συνέπειες ξεκάθαρα με το παιδί σου, βάζοντας το να σου επαναλάβει όσα άκουσε, έτσι ώστε να ξέρεις ότι τα έχει κατανοήσει.

– Όταν οι κανόνες παραβιάζονται ή οι υποχρεώσεις αθετούνται, εφάρμοζε τις συνέπειες που έχουν οριστεί.

Και το βασικότερο:

Φρόντισε εσύ να είσαι ένα σωστό πρότυπο. Δώσε το παράδειγμα και δείξε στο παιδί σου ότι, όταν συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα και κάνουμε καλές επιλογές, λαμβάνουμε πολύ περισσότερα από μία φευγαλέα «απόλαυση» ή «ανταμοιβή». Αισθανόμαστε χαρούμενοι, έχουμε αυτοπεποίθηση και μία αίσθηση ικανοποίησης. Κανένα παγωτό, παιχνίδι ή ταινία δε μπορούν να συγκριθούν με αυτά!

Πηγή: sofokleousin.gr