της Μάχης Μαργαρίτη,

Μεσημέρι Ιουνίου, στο Καλλιτεχνικό Σχολείο στον Γέρακα, όλοι κινούνται ακατάπαυστα. Σε λίγο ξεκινά μια εκδήλωση για την τέχνη και την εκπαίδευση, στον πάνω όροφο γίνεται ένα εργαστήρι χορού, κόσμος καταφτάνει -οι ρώσοι καλεσμένοι του σχολείου, ομιλητές, και όσοι ενδιαφέρονται να ακούσουν. Στους τοίχους, έργα μαθητών. Αυτό δεν είναι ένα συνηθισμένο σχολείο. Και είναι δημόσιο. Η διευθύντριά του, η Πολυτίμη Γκέκα, μας εξηγεί τι συμβαίνει εδώ, και γιατί το καλλιτεχνικό σχολείο δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη. Ή καλύτερα, πολυτέλεια, που είναι και ανάγκη.

Η εκδήλωση στο σχολείο γίνεται στο πλαίσιο της «χρονιάς ελληνορωσικής φιλίας». Αλλά πώς ξεκίνησε αυτή η προσέγγιση;

«Θεωρούμε καλό να έχουμε συνεργασίες, να βγαίνουμε από το σχολείο, να συναντάμε ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών έξω από το σχολείο, ώστε και εμείς και τα παιδιά μας να γινόμαστε καλύτεροι. Έτσι, ήρθαμε σε επαφή με το Πολιτιστικό Κέντρο της ρωσικής πρεσβείας, γνώρισαν τη δουλειά μας, και κάναμε μια έκθεση ζωγραφικής στο ρωσικό προξενείο. Κάποια έργα μας -των παιδιών μας- άρεσαν πολύ. Τα έστειλαν στη Μόσχα, διακρίθηκαν, και εκτέθηκαν σε κάποιες γκαλερί. Μας έμαθαν εκεί, και μας έκαναν πρόταση από τις Πολιτιστικές Αρχές της Αγίας Πετρούπολης να συμμετάσχουμε στο φεστιβάλ που ονομάζεται «Λουλούδια της Ρωσίας» -έχει πολλές εκδηλώσεις στην Αθήνα που γίνονται αυτή τη στιγμή παράλληλα. Έτσι, συνεργαζόμαστε με έναν λαό με τον οποίο έχουμε παραδοσιακούς δεσμούς και, κυρίως, έναν λαό που ενδιαφέρεται πραγματικά για την τέχνη.»

Τέχνη, με τη στήριξη του κράτους

«Καλησπέρα φίλοι», λέει στα ελληνικά, στον -πολύ- κόσμο που έχει έρθει για να παρακολουθήσει την εκδήλωση, ο Βίκτορ Μίνκοφ, καλλιτεχνικός διευθυντής Διεθνών Πολιτιστικών Έργων του ρωσικού υπουργείου Πολιτισμού. Και διαβεβαιώνει μέσα από τον χώρο του Καλλιτεχνικού Σχολείου ότι η συνεργασία των δύο χωρών θα συνεχιστεί και στο μέλλον.

Η Σβετλάνα Σερμπίνα, επιμελήτρια σχολείων Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης, μιλά για τις δεκάδες καλλιτεχνικές σχολές της πόλης. Για την πληθώρα καλλιτεχνικών δράσεων, που όλες -όπως εξηγεί- στηρίζονται από τις κρατικές αρχές.

Μια εμπειρία-«συντροφιά» σε όλη τη ζωή

Αλλά τι συμβαίνει εδώ, στο ελληνικό Καλλιτεχνικό Σχολείο, ένα από τα μόλις τρία σε ολόκληρη την Ελλάδα; «Σε αυτό το σχολείο, εκτός από τα μαθήματα γενικής παιδείας, διδάσκονται και τα μαθήματα τέχνης -και μάλιστα με συστηματικό τρόπο. Από την ηλικία των 12, είναι πρωτεύοντα μαθήματα. Παράλληλα, δηλαδή, με τα μαθήματα γενικής παιδείας, έχουμε μαθήματα τέχνης. Και δεν πρόκειται απλώς για μύηση στην τέχνη, είναι κάτι παραπάνω, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα παιδιά που θα αποφοιτήσουν θα γίνουν οπωσδήποτε ζωγράφοι ή ηθοποιοί ή καλλιτέχνες», εξηγεί η Πολυτίμη Γκέκα.

Άρα το γεγονός ότι ασχολούνται με τις τέχνες, συνοδεύει τους μαθητές σε όλη τους τη ζωή; «Τους ακολουθεί, επειδή έρχονται σε επαφή με το ωραίο, εξοικειώνονται με τις μορφές της τέχνης και αποκτούν μια αισθητική που θα τους είναι χρήσιμη για όλη τους τη ζωή και για ό, τι κάνουν. Για να είναι πιο ανοιχτοί στον κόσμο.» Και κάτι ακόμη, αυτό που περισσότερο από όλα, λείπει από το σχολείο. «Κυρίως, μαθαίνουν με χαρά, επειδή, εκτός από τα υποχρεωτικά πράγματα, κάνουν και πράγματα που τους αρέσουν. Και αυτό που λείπει από το σχολείο είναι η χαρά, η ικανοποίηση και ο ενθουσιασμός.»

Η αξία του να εκφράζεσαι χωρίς φόβο

Η διευθύντρια του σχολείου έχει πει παλιότερα ότι εδώ οι καθηγητές αφήνουν  τα παιδιά να εκφράζονται χωρίς τον φόβο των επικρίσεων. Σπουδαίο, και όχι σύνηθες, της λέω.

«Εδώ έχουμε τη δυνατότητα να αξιολογούμε πολλές πλευρές της προσωπικότητάς τους, τις διαφορετικές τους επιδόσεις. Άλλο παιδί είναι καλό στα μαθηματικά, αλλά άλλο παιδί είναι πολύ καλό στη ζωγραφική ή σε κάτι άλλο. Αυτό σημαίνει ότι το ενισχύουμε, και έτσι το παιδί μπορεί τελικά να έχει την αυτοπεποίθησή του να δυναμώνει. Συνηθίζω να λέω ότι τα παιδιά σε αυτό το σχολείο  μπορούν να βρουν -και βρίσκουν- δικούς τους τρόπους να πετύχουν, και να χαίρονται κιόλας.»

«Πολυτέλεια ή ανάγκη;»

Πριν από λίγα χρόνια, το σχολείο είχε οργανώσει μια εκδήλωση με αυτό το ερώτημα. Και η απάντηση; «Και ανάγκη είναι, και πολυτέλεια είναι. Αλλά και η πολυτέλεια είναι στη φύση του ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν έχει ανάγκη μόνο τα προς το ζην. Έχει ανάγκη και το περιττό, είναι αυτό που τον κάνει καλύτερο ως άνθρωπο, που τον βοηθά να αναπτυχθεί, που τον βγάζει από τη ζωώδη φύση και τον πηγαίνει παραπέρα. Είναι, λοιπόν, και πολυτέλεια -και αυτό είναι θετικό- και είναι και ανάγκη.» Τα λόγια είναι της Πολυτίμης Γκέκα -και δεν υπάρχει τρόπος να ειπωθεί ορθότερα.

«Τον δρόμο τον φτιάχνει ο διαβάτης»

«Το καλλιτεχνικό σχολείο ωθεί τους μαθητές να σκέφτονται με το μυαλό αλλά και με την καρδιά, όχι μόνο να παράγουν και όχι μόνο να καταναλώνουν», λέει η Σωτηρία Λαζάρου, σύμβουλος αισθητικής αγωγής στο υπουργείο Παιδείας, στη συζήτηση για την τέχνη και την εκπαίδευση που πραγματοποιείται στο σχολείο.

Και ο διάλογος αυτός ανάμεσα στην παιδαγωγική και τον πολιτισμό, «προωθεί την ευρύτερη αντίληψη του κόσμου, ανοίγοντας νέους δρόμους και μονοπάτια. Και όπως λέει κι ο ποιητής, ‘ο δρόμος δεν υπάρχει, τον φτιάχνει ο διαβάτης περπατώντας’».

«Να γίνουν πολλά τα σχολεία»

«Εμείς θα θέλαμε να γίνουν πολλά τα σχολεία», λέει η Πολυτίμη Γκέκα. «Τρία σχολεία καλλιτεχνικά δε φέρνουν την άνοιξη. Πρέπει να είναι περισσότερα, να δουλεύουν σαν πρότυπα, να αναβαθμιστούν ποιοτικά, και ταυτόχρονα η εμπειρία η δική μας να διαχέεται σε όλο το δημόσιο σχολείο. Πρέπει να είμαστε υποχρεωμένοι να το κάνουμε αυτό, ώστε σιγά-σιγά η τέχνη να μπει στο δημόσιο σχολείο. Γιατί δεν αρκεί να είναι 100 παιδιά, 200 παιδιά ευχαριστημένα και καλλιεργημένα αισθητικά. Πρέπει τελικά όλα τα παιδιά να έχουν τέτοιες ευκαιρίες. Και θέλω να πω ότι είναι πολύ σημαντικό να γίνεται τέχνη στα σχολεία, είναι πιο σημαντικό από το να έχουμε πέντε-δέκα μεγάλους ζωγράφους και 5-10 αριστουργήματα. Γιατί αν τελικά δυο χιλιάδες παιδιά, τρεις χιλιάδες παιδιά, εκατό παιδιά, μέσα από την επαφή τους με την τέχνη αποκτήσουν αυτή τη συλλογική αισθητική κουλτούρα, κάποια στιγμή θα δώσουν πολύ περισσότερο έργο, πολύ περισσότερα πράγματα από ό,τι μπορεί να δώσει ένα αριστούργημα, ένας μεγάλος ζωγράφος. Γι΄αυτό πρέπει να υπάρχει τέχνη στα σχολεία.»

Σε λίγες μέρες, εκατοντάδες παιδιά που μόλις τελείωσαν το δημοτικό, δίνουν εξετάσεις για να κριθεί «αν αξίζουν να περάσουν» στο καλλιτεχνικό σχολείο.

Ρώτησα τον εικαστικό στο σχολείο της κόρης μου, τι σημαίνει ότι ένα παιδί «τα πάει καλά» στις εξετάσεις. «Δεν υπάρχει καλό και κακό», μου είπε. «Δεν υπάρχουν παιδιά που είναι καλύτερα από άλλα στη ζωγραφική;», τον ρώτησα ξανά. «Όλα τα παιδιά μπορούν να ασχοληθούν με την τέχνη. Και δεν υπάρχει ‘καλή ζωγραφιά’ και ‘κακή’ ζωγραφιά. Όλα τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα.»

Ας σκεφτούμε: αν είναι «βαρύ» για ένα παιδί που δίνει εξετάσεις εισαγωγής σε ένα πρότυπο σχολείο να «κοπεί», επειδή οι επιδόσεις του σε συγκεκριμένα, μετρήσιμα γνωστικά αντικείμενα δεν ήταν «επαρκείς», πόσο «ασήκωτο» είναι για ένα παιδί να μάθει ότι η ζωγραφιά του, ο χορός του, η φαντασία και το συναίσθημά του, «δεν άξιζαν» και τόσο. Δεν ήταν αρκετά. Και «να κοπεί». Ας σκεφτούμε τι φορτίο είναι αυτό για τους ώμους ενός 12χρονου παιδιού.

Λύσεις δεν υπάρχουν πολλές. Η λύση είναι μία. Και απαιτεί χρήματα. Για αυτό που αποτελεί, στα αλήθεια, «επένδυση». Καλλιτεχνικά σχολεία παντού. Για να περιμένουν κάπου εκεί, στην αρχή του καλοκαιριού, με ανοιχτές τις πόρτες, κάθε παιδί που θέλει να ακολουθήσει έναν δρόμο άλλον, από αυτόν που -σχεδόν όλα γύρω του- του υπαγορεύουν.

φωτογραφίες, Μάχη Μαργαρίτη

Πηγή: ert.gr