Του Νίκου Ζαχαριάδη

Μια διδακτική παρεξήγηση για την εποχή των social media όπου αλήθεια θεωρείται συνήθως αυτό που φαίνεται και όχι αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα.

Πρόκειται για μια εικόνα με πολλά επίπεδα: παιδιά του σχολείου προσηλωμένα στα κινητά τους ενώ βρίσκονται μπροστά στο αριστούργημα του Ρέμπραντ «Νυχτερινή Περίπολος». Είναι όμως στην πραγματικότητα αυτό που φαίνεται;

Η εικόνα έχει γίνει viral στο Διαδίκτυο. Και λογικά. Οχι μόνο γιατί ο συμβολισμός της εκ πρώτης όψεως είναι προφανής. Αλλά και γιατί προσφέρεται για άμεσο σχολιασμό και απαξιώσεις: Η νέα γενιά αδιαφορεί για τα υψηλά επιτεύγματα και στρέφεται στο εφήμερο και το εύκολο.
Πράγματι, από την πρώτη στιγμή που η φωτογραφία του Gijsbert van der Wal από το Μουσείο του Αμστερνταμ είδε το φως της δημοσιότητας αντιμετωπίστηκε σαν ένας ξεκάθαρος συμβολισμός των σύγχρονων μεταμοντέρνων κοινωνιών την εποχή των smartphones, του Διαδικτύου και των social media που διασπούν την προσοχή μας.

Και μια ακόμα διαδικτυακή δίκη, ξεκίνησε με το twitter να πρωτοστατεί

«Δεν υπάρχει λόγος να αναρωτιόμαστε γιατί αυτή η φωτογραφία έγινε viral. Η τέλεια απεικόνιση της εποχής μας», γράφει κάποιος Κρίς Γκίνες, εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους μαζεύοντας 308 likes και 443 retweets.

Ο Μπράιαν Ριες, που εργάζεται στα social media του CNN πρόλαβε κι έφτιαξε μια εικόνα παρωδίας βάζοντας τα παιδιά στον πίνακα και την περίπολο έξω.

Ο «πού πάμε βρε… πού πάμε». Ή αλλιώς ο ηθικολόγος του twitter που στο προφίλ του δηλώνει εναντίον της πολιτικής ορθότητας, υπερασπιστής της παράδοσης, έτοιμος να υπερασπιστεί τον δυτικό πολιτισμό και εναντίον της παγκοσμιοποίησης έχει βρει και το δίδαγμα: «Υπέροχη εκδοχή! Η διασπασμένη κοινωνία. Δεν χρειάζεται να αναρωτιόμαστε γιατί είμαστε σε αυτή την κατάσταση σήμερα. Διδάξτε τα παιδιά μας!»

«Πιστεύει κανείς ότι γκουγκλάρουν τον Ρέμπραντ; Όχι, ούτε εγώ» γράφει κάποιος Γκέιλ Β. ακολουθώντας την κλασσική προσέγγιση όπου κάποιος βασίζεται σε αυτό που πιστεύει και όχι σε αυτά που ξέρει.

Τι συνέβαινε λοιπόν στην πραγματικότητα; Ήταν όντως όπως πίστευε ο Γκέιλ Β. ή συνέβαινε κάτι άλλο; Κάποιοι χρήστες άρχισαν να αναρωτιούνται αν τα παιδιά δεν είναι προσηλωμένα στο facebook αλλά απλώς ψάχνουν τον πίνακα στα κινητά τους.

«Μαθητές ψάχνουν στοιχεία για μια σχολική εργασία με τα κινητά τους;»αναρωτιέται κάποιος (με μόνο 11 likes πάντως).

«Μου αρέσει να φαντάζομαι ότι κάνουν έρευνα για τον πίνακα» γράφει κάποιος άλλος, δείχνοντας μια άλλη σχολή προσέγγισης της πραγματικότητας από τους χρήστες των social media που συνοψίζονται στη φράση «μου αρέσει να φαντάζομαι…».

«Προφανές ότι πρόκειται για σχολική επίσκεψη – και φαίνεται ότι οι μαθητές δουλεύουν στα σοβαρά ψάχνοντας στοιχεία. Ναι;» γράφει κάποιος άλλος οπαδός των φαινομένων.

Τέλος κάποιος προχωράει σε ακόμα πιο ριζοσπαστικές θέσεις, αμφισβητώντας το σύνολο των έργων της Αναγέννησης. «Δεν σας βάζει σε σκέψεις ότι μάλλον θα έπρεπε να αναρωτηθούμε κατά πόσο ενδιαφέρουν πια αυτοί οι παλιοί καφετί πίνακες;» αναρωτιέται. Γιατί; Μα γιατί μπορεί! Ετσι είναι τα social media.

Τελικά τι είχε συμβεί στ’ αλήθεια;

Οπως αποδείχθηκε τα παιδιά ήταν προσηλωμένα στα κινητά τους γιατί όντως έψαχναν στοιχεία για μια εργασία. Το επιβεβαίωσε η δασκάλα που τους συνόδευε εκείνη τη μέρα. Την οποία κανείς δεν είχε σκεφτεί να ρωτήσει ή να βρει. Γιατί πράγματι στην εποχή των social media το να «πιστεύεις» αυτό που σε βολεύει είναι πιο εύκολο και γρήγορο από το να «γνωρίζεις».

«Πραγματικά» απαντάει κάποιος σε εκείνον που αναρωτιόταν μήπως πρόκειται για σχολική εργασία. «Μου το επιβεβαίωσε η δασκάλα τους. Οπως και να ‘χει, πρόκειται για μια ομιλητική φωτογραφία»

Στη συνέχεια πήρε τον λόγο ο φωτογράφος Gijsbert van der Wall: «Μια μικρή ομάδα μαθητών καθόταν στα παγκάκια μπροστά από την ‘Περίπολο’. Ολοι τους κοιτούσαν είτε τα κινητά τους είτε των διπλανών τους. Μου φάνηκε παράξενο και τράβηξα μια φωτογραφία».

Οταν το ίδιο απόγευμα ανέβασε την φωτογραφία στο facebook προς μεγάλη του έκπληξη την είδε να φτάνει τα 9.500 shares μέσα σε λίγες ημέρες. Και από εκεί πέρασε στο twitter, στο Reddit και στο Tumblr, γνωστές πλατφόρμες όπου οι χρήστες μοιράζονται και σχολιάζουν καθημερινά ειδήσεις, φωτογραφίες και άλλα «παράξενα». Με άλλα λόγια, έγινε viral.

«Από την άλλη πλευρά» συνεχίζει ο Van der Wal «κάποιοι προειδοποιούσαν τους χρήστες να μην φτάνουν σε βιαστικά συμπεράσματα. Θεώρησαν ότι οι μαθητές στην πραγματικότητα ήταν προσηλωμένοι στα έργα τέχνης μέσω μιας εφαρμογής του Μουσείου για ξενάγηση με πολυμέσα».

Για να υποστηρίξει μάλιστα τα λεγόμενά του, δημοσίευσε κι άλλη μια φωτογραφία από εκείνη την ημέρα όπου οι μαθητές κοιτάζουν εκστατικοί μια σειρά πορτρέτων του Ρέμπραντ.

Οπως και να ‘χει όμως, η ιστορία της παρεξηγημένης φωτογραφίας είναι χαρακτηριστική του τρόπου που συμπεριφέρεται η κοινή γνώμη την εποχή των social media. Οπου μια εντύπωση ή μια λάθος ερμηνεία μπορεί με μεγάλη ευκολία να δημιουργήσει μια τελείως άλλη «πραγματικότητα» για χιλιάδες χρήστες.

Αλλά πάλι αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της εποχής των social media. Ο καθένας να διαλέγει την πραγματικότητα που τον βολεύει.

Πηγή: protagon.gr