Της Δήμητρας Τριανταφύλλου

Μια φορά κι έναν καιρό, στην Ελλάδα, δάσκαλος σήμαινε αρχηγός, φόβος και τρόμος, σήμαινε «εκεί που δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος». Σταδιακά o φόβος εξαλείφθηκε, αλλά ο σεβασμός έμεινε στη θέση του ακλόνητος για πολλά χρόνια.

Οι μικροί Κωστάκης, Γιαννάκης, Κατερινούλα γύριζαν το μεσημέρι με τη σάκα από το σχολείο κι έπειτα η μαμά κυρίως και σταδιακά κι ο μπαμπάς ξεκινούσαν υπομονετικά να βοηθούν τους Κωστάκη, Γιαννάκη, Κατερινούλα να λύσουν τις ασκησούλες τους και να τις καθαρογράψουν στο μπλε τετράδιο. Καμία αμφισβήτηση, κανένα μαύρο συννεφάκι στον ουρανό.

Δύο χρόνια μετά. Πέρυσι τον Μάιο έτυχε σε μια συνοικιακή καφετέρια να πετύχω ανεπίσημη συγκέντρωση γονέων με τέκνα σε συγκεκριμένη τάξη δημόσιου δημοτικού σχολείου που είχαν πέσει θύματα –κατά την άποψη των γονέων– δασκάλας που τα υποτιμούσε και τα κακοποιούσε ψυχολογικά. Και να μην ήθελα να στήσω αυτί ο θυμός των γονιών ξεχείλιζε κι εκφραζόταν με δυνατές φωνές αγανάκτησης. Η εμπνεύστρια της μίνι πικρόχολης αυτής συνάντησης θα ξεχώριζε από χιλιόμετρα- μιλούσε σαν δικαστής του Αρείου Πάγου, δεν σήκωνε καμία αντίρρηση, δεν ήθελε να υπάρξει καμία συναίνεση.

Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, η «φριχτή» δασκάλα μιλούσε απαξιωτικά στους μαθητές που έκρινε άτακτους ενώ οι λιλιπούτειοι θιγμένοι έκαναν παράπονα στους γονείς τους ότι ήταν ψυχρή κα ότι τη φοβούνταν.

Πεπεισμένοι οι ανήσυχοι γονείς ότι τα βλαστάρια τους έλεγαν την πάσα αλήθεια, σχεδίαζαν την καταδίκη της εγκληματία δασκάλας. Οι ποινές περιελάμβαναν από ανάδειξη του θέματος σε κεντρικό ζήτημα στον σύλλογο γονέων και κηδεμόνων του σχολείου… «ομαδικό ντου», μέχρι ανώνυμη καταγγελία κι από εκεί καρφί στο πειθαρχικό. «Μα γίνεται αυτό;» άρχισα να αναρωτιέμαι. Βέβαια και γίνεται, πέρυσι μάλιστα ήταν πολύ της μόδας.

Πέρυσι (στις 6/10) ελληνικό δικαστήριο εκδίκασε μηνυτήρια αγωγή δασκάλας για συκοφαντική δυσφήμηση και οι κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν σε οκτάμηνη φυλάκιση με αναστολή ενώ το δικαστήριο επιδίκασε μάλιστα την κάλυψη των δικαστικών εξόδων στους καταδικασθέντες. Η δασκάλα κατέθεσε μηνυτήρια αγωγή καθώς επί δύο συνεχείς χρονιές οι γονείς ταλαιπωρούσαν όλη τη σχολική κοινότητα με τις ενέργειές τους και τις απειλητικές παρεμβάσεις σε παντός είδους θεσμικό πλαίσιο, με δικαστικά έγγραφα και απαράδεκτους χαρακτηρισμούς. Ο σύλλογος των δασκάλων είχε κάνει την εξής τοποθέτηση «θεωρούμε ότι έγινε ένα πρώτο ουσιαστικό βήμα, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης παράλογων και πιεστικών ενεργειών από μεμονωμένους γονείς σε βάρος εκπαιδευτικών που αποδεδειγμένα εκτελούν με υπευθυνότητα το έργο τους στους δύσκολους αυτούς καιρούς όπου η αναμόρφωση του πειθαρχικού δικαίου στο πλαίσιο μιας νέας επικοινωνιακής πολιτικής της κυβέρνησης έχει ανοίξει τον δρόμο σε μια βιομηχανία διώξεων μέσα σ’ ένα κλίμα γενικευμένης φοβίας».

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Για λίγο απ’ όλα. Γιατί τα παιδάκια μας μεγαλώνουν ως επίδοξοι πρίγκιπες/πριγκίπισσες και συχνά αισθάνονται ότι πρέπει εκτός από τους γονείς τους να τους συμπεριφέρονται ως τέτοιους και οι δάσκαλοί τους κι ότι η οποιαδήποτε παρατήρηση ισοδυναμεί με ανεπίτρεπτη παρέμβαση εκ μέρους του δασκάλου. Ότι ο δάσκαλος είναι κι αυτός υπηρέτης σε έναν κόσμο όπου τα παιδιά είναι ιερές αγελάδες. Ότι o φόβος του bullying έχει οδηγήσει τους γονείς λίγο στην παράνοια, το υπερβολικό άγχος και την παρερμηνεία του όρου. Ότι τα παιδιά, ίσως και εξαιτίας του άγχους των γονιών τους, έχουν επίσης χάσει τον πραγματικό ορισμό της έννοιας bullying. Ότι το γενικότερο κύμα υπερπληροφόρησης των γονιών επί παντός επιστητού έχει ρίξει πια τον δάσκαλο από το βάθρο κι έχει ανεβάσει στη θέση του –με δάχτυλο υψωμένο– τη μαμά και τον μπαμπά ως νέο φωτεινό παντογνώστη. Γιατί η συνολικότερη απαξίωση της εκπαίδευσης (η δημόσια υποβιβάζεται διαρκώς λόγω έλλειψης πόρων ενώ η ιδιωτική συχνά εκπίπτει στη λογική super market) έχει οδηγήσει στην απαξίωση του δασκάλου. Γιατί η συνεχιζόμενη κρίση γεννά άγχος και επιθετικότητα, η οποία ψάχνει «υπεύθυνους» για να διοχετευτεί.

Ο Στέλιος Μαρκαντωνάκης, εκπαιδευτικός, σχολικός σύμβουλος και μέλος του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου Αθηνών, μίλησε για όλους αυτούς τους παράγοντες μέσα από την καθημερινή εμπειρία του.

«Πολλές φορές επειδή οι γονείς δεν μπορούν να προσφέρουν στα παιδιά τους συναισθηματική κάλυψη προσπαθούν να ισοφαρίσουν μέσα από έναν ας πούμε υπερασπιστικό τρόπο, δηλαδή μέσω επιθέσεων ή νουθεσιών στον δάσκαλο ή στον συμμαθητή. Παράλληλα είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η κοινωνική θέση του εκπαιδευτικού υποβαθμίζεται συνεχώς, κάτι που έχει να κάνει με τη γενικότερη απαξίωση της παιδείας. Η κρίση επιδείνωσε τη θέση των καθηγητών. Από την άλλη, πολλοί γονείς νιώθουν θυμό λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης και την ξεσπούν στο σχολείο. Επιπρόσθετα, στο ιδιωτικό σχολείο υπάρχει πελατειακή σχέση, άρα οι γονείς περιμένουν να ακούσουν πάση θυσία καλές κουβέντες για το παιδί τους. Υπήρξε πάντως έξαρση πέρυσι των δασκάλων/καθηγητών που υπέστησαν διώξεις γιατί οι γονείς πληροφορήθηκαν ότι το πειθαρχικό δίκαιο έχει αλλάξει κι ότι με μια ανώνυμη καταγγελία μπορεί ο γονιός να σύρει στο πειθαρχικό τον εκπαιδευτικό. Φυσικά για όλα αυτά έπαιξαν ρόλο και πολιτικές τοποθετήσεις, όπως αυτή του Πάγκαλου που μιλούσε για βρομιάρηδες και αξύριστους καθηγητές. Την ίδια στιγμή δεν υπάρχουν κίνητρα από το κράτος στους καθηγητές για επαγγελματική εξέλιξη ούτε πρόγραμμα συνεχούς επιμόρφωσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών. Οι δάσκαλοι είναι απαξιωμένοι και οικονομικά μέσω των συνεχών μειώσεων στους μισθούς τους. Βέβαια, το γεγονός ότι ακόμα δεν έχει θεσπιστεί η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών σημαίνει ότι όλοι επαφιέμεθα για το αποτέλεσμα της δουλειάς τους στην καλή τους διάθεση, η οποία όμως δεν φτάνει, ούτε υπάρχει πάντα. Φταίει λοιπόν το συνολικότερο πλαίσιο – βλέπει ο γονιός για παράδειγμα ότι στο δημόσιο σχολείο δεν γίνεται δουλειά, αναγκάζεται να προσφύγει στο φροντιστήριο και κάπως έτσι νομιμοποιεί τον θυμό του. Ο αυτοματισμός μέσα στο κεφάλι των γονιών είναι αφού είναι δημόσιοι υπάλληλοι είναι και τεμπέληδες. Όσο για τον υπερβάλλοντα ζήλο των γονιών απέναντι στο bullying, είναι πολύ της μόδας να μιλάμε γι’ αυτό. Στην Ελλάδα συχνά πιπιλίζουμε μια λέξη χωρίς να ξέρουμε τι λέμε. Δεν μπορούμε όμως να μιλάμε έτσι απλά γι’ αυτό. Ο γονιός ακούει bullying μέσα από τις αυξανόμενες καμπάνιες του υπουργείου Παιδείας και συχνά το αναμασάει άκριτα. Γενικώς, το σχολείο κάνει ελλιπή προσπάθεια να συνεργαστεί με τους γονείς με αποτέλεσμα ο γονιός να μένει ανενημέρωτος και να αρχίζει να λέει το μακρύ και το κοντό του νομίζοντας ότι έτσι παρεμβαίνει. Δεν υπάρχουν θεσμοθετημένα όρια. Τέλος, για αυτήν την ολοένα και πιο κακή σχέση ανάμεσα σε γονείς και εκπαιδευτικούς φταίει και η δημοφιλής πια θεώρηση ότι παιδί=βασιλιάς. Οι γονείς λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι και νιώθουν ενοχές, που δεν μπορούν να τις παραδεχτούν. Για να τις ξεπλύνουν, ασχολούνται μόνο με τα δικαιώματα των παιδιών τους, αλλά όχι και με τις υποχρεώσεις τους».

Πηγή: talcmag.gr