Tης Αντωνίας Γερμανού

Ψυχολόγου, Μsc

Οι εκδηλώσεις αδερφικής ζήλιας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι μιας υγιούς και φυσιολογικής οικογενειακής ζωής. Τα αδέρφια αγαπούν, την ίδια ώρα που μισούν, που θαυμάζουν και ζηλεύουν. Όλα τα συναισθήματα συνυπάρχουν, χωρίς η ύπαρξη του ενός να αποκλείει την ύπαρξη του άλλου.

Το να έχει ένα παιδί αδέρφια το βοηθάει σημαντικά, διότι έχει μια πρώτη σημαντική εμπειρία άλλων παιδιών και μέσα από όλη αυτή την εμπειρία και τις σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ τους, το κάθε παιδί μαθαίνει:

• να μοιράζεται
• να βοηθάει
• να συνεργάζεται
• να βρίσκει τη θέση και το ρόλο του μέσα στην ομάδα
• να αποδέχεται τη διαφορετικότητα
• να βιώνει θετικά συναισθήματα για τον άλλον
• να συνυπάρχει και να συμβιώνει με τα άλλα παιδιά

Όλη αυτή η εμπειρία και οι ανταλλαγές μεταξύ αδερφών το βοηθάνε, αλλά και θα το βοηθήσουν στη λειτουργία του και την προσαρμογή του σε άλλες ομάδες, εξωοικογενειακές (σχολικές, της γειτονιάς), κοινωνικές και εργασιακές αργότερα. Από την άλλη πλευρά η ύπαρξη των αδερφών επιδρά και αρνητικά, καθότι οι μεταξύ τους σχέσεις χαρακτηρίζονται από αντιπαλότητα και ανταγωνιστικότητα.

Η στάση των γονιών
Συνήθως οι γονείς διαπράττουν δύο σφάλματα, ως προς την αντιμετώπιση των εντάσεων μεταξύ των παιδιών τους.

Εξιδανίκευση των οικογενειακών σχέσεων: Πρέπει να είμαστε όλοι αγαπημένοι, να μη μαλώνουμε και κατά συνέπεια τ’ αδέλφια οφείλουν να ζουν αρμονικά. Η πραγματικότητα όμως μας διαψεύδει. Οι οικογενειακές σχέσεις είναι οι πιο καθοριστικές σχέσεις στη ζωή μας, άρα σε αυτές θα προβάλουμε και το καλό και το κακό κομμάτι του εαυτού μας. Όσο δεν επιτρέπουμε να εκφραστεί η αρνητική πλευρά μας τόσο αυτή θα επανέρχεται με πλάγιους και ύπουλους τρόπους.

Η συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά πρέπει να είναι απόλυτα ισότιμη: Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αγάπη που τρέφουν οι γονείς για όλα τα παιδιά τους, όμως το κάθε παιδί δεν είναι το ίδιο και ο κάθε γονιός σύμφωνα με τα βιώματα και τις εμπειρίες του, μπορεί να νιώθει πιο κοντά σε ένα συγκεκριμένο παιδί ή αντίθετα να δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με ένα άλλο. Μόνο και μόνο η διαφορά ηλικίας δημιουργεί «αδικίες» ως προς την φροντίδα και την ενασχόληση με το παιδί. Το ζητούμενο δεν είναι να είμαστε όλοι ίσοι αλλά να μπορέσει ο καθένας να βρει τη θέση που του αρμόζει σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία, το φύλο και την ηλικία του.

Η σειρά γέννησης έχει σημασία;
To πρωτότοκο παιδί μαθαίνει να αναζητά τον έπαινο, να διεκδικεί, να επιδιώκει την επιτυχία και συχνά την τελειότητα. Εμφανίζει τάσεις υπευθυνότητας απέναντι στα μικρότερα αδέρφια και συχνά γίνεται υπερπροστατευτικό. Εισπράττει τις μεγεθυμένες αντιδράσεις των γονέων και ο χαρακτηρισμός που του δίνεται ως ο/η μεγάλος/η αποτελεί ένα επιπλέον φορτίο στους ώμους του.

Το δευτερότοκο παιδί εάν δεν έχει γεννηθεί με μεγάλη διαφορά από το πρωτότοκο, βρίσκεται σε μια σχέση ανταγωνισμού μαζί του και θεωρεί πως πρέπει να το ξεπεράσει. Όταν το μικρότερο παιδί γίνεται το μεσαίο παιδί, μετατρέπεται σε παιδί “σάντουιτς” και αυτό μπορεί να του δημιουργήσει ανασφάλεια όσον αφορά την ικανοποίηση των αναγκών του.

Το μικρότερο παιδί χαρακτηρίζεται ως “χαϊδεμένο’’ και παραμένει πάντα για τους άλλους ως “ο/η μικρός/ή’’. Νιώθουν ότι δεν τα παίρνουν στα σοβαρά και ότι κανένας δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για αυτό που σκέφτονται. Δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις και σπάνια τους δίνονται ευθύνες, καθώς για αυτά υπάρχει το μεγαλύτερο παιδί.

Το μοναχοπαίδι δεν είναι αναγκαστικά κακομαθημένο, αναπτύσσει όμως την αίσθηση ότι είναι ιδιαίτερο. Έχει το χαρακτηριστικό της υπευθυνότητας του πρωτότοκου και βγάζει ένα ισχυρό αίσθημα ανεξαρτησίας Αισθάνεται υπεύθυνο για όσα συμβαίνουν στον πατέρα ή τη μητέρα του και τυχαίνει να συμπεριφέρεται καλά με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Τρόποι Αντιμετώπισης συγκρούσεων:

• Αντιμετωπίστε το κάθε παιδί ως μοναδικό άτομο
• Αποφύγετε συγκρίσεις
• Ξοδέψτε χρόνο με το κάθε παιδί ξεχωριστά
• Θέστε ξεκάθαρα όρια σε σχέση με το σεβασμό που χρειάζεται να δείχνει ο ένας αδελφός προς τον άλλον και αναπτύξτε μια ατμόσφαιρα συνεργασίας
• Μην επεμβαίνετε στους καυγάδες παίρνοντας το ρόλο του διαιτητή και αποφύγετε να πάρετε θέση. Αυτό ενισχύει τον ανταγωνισμό ανάμεσά τους. Όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες αφήστε τα παιδιά να τα βγάλουν πέρα μόνα τους, χωρίς να ανταγωνίζονται για τη προσοχή των γονιών και για το ποιος θα κερδίσει την εύνοια τους
• Σε μια άσχετη στιγμή συζητήστε για το πως θα μπορούσαν να χειριστούν τη κατάσταση διαφορετικά. Να σκεφτούν εναλλακτικές προτάσεις
• Μην εξιδανικεύετε τις οικογενειακές σχέσεις “πρέπει να είστε αγαπημένοι’’. Είναι φυσικό σε τέτοιου είδους στενές σχέσεις ένα παιδί να εκδηλώνει και τον “καλό” αλλά και τον “κακό” εαυτό του. Διαχωρίστε όμως το συναίσθημα που νιώθει από τη συμπεριφορά.

Πηγή: e-psychology.gr