Κείμενο: Πελιώ Παπαδιά για το www.talcmag.gr

Τα περσινά Χριστούγεννα αναρωτήθηκα πότε θα πρέπει να αποκαλύψουμε την αλήθεια για τη μη ύπαρξη του Άγιου Βασίλη στον (εκστασιασμένο με το γενειοφόρο κοκκινοντυμένο δημιούργημα της Coca-Cola) τρίχρονο γιο μας. Θεωρώντας, όμως, ότι είναι νωρίς ακόμα το ανέβαλα και αποφάσισα να ασχοληθώ εκ νέου με το ζήτημα της καταστροφής της χριστουγεννιάτικης ονείρωξης κάθε παιδιού τα επόμενα Χριστούγεννα. Που έφτασαν κιόλας. Να ’μαι, λοιπόν, λίγες ημέρες πριν από την αγαπημένη μου, ομολογώ, (θρησκευτική) γιορτή της αποθέωσης του υπερκαταναλωτισμού, αντιμέτωπη με ένα toddler, που έχει αρχίσει εδώ και καιρό να συντάσσει στο μυαλό του κατεβατή επιστολή προς τον Santa, στην οποία αναπτύσσει την επιχειρηματολογία και τις ατελείωτες επιθυμίες του.

«Θέλω, θέλω, θέλω»
«Αγαπημένε μου Άγιε Βασίλη, την πλοηγούμενη χλονιά ήμουν πολύ καλό παιδί (μην ακούς τη μαμά και τον μπαμπά, με υπονομεύουν). Γι’ αυτό θέλω να μου φέλεις όλα τα πλεϊμομπίλ, ένα ποδήλατο, τουβλάκια, μελικά βιβλία, παζλ με τον Μακουίν και τα Μπάκουγκαν, δεινόσαυλους μεγαλύτελους από του Νικόλα, μια πυλοσβεστική που να κάνει φασαλία (με μπαταλίες που δεν θα μπολεί να βγάλει κλυφά ο μπαμπάς), ένα μεγάλο αυτοκίνητο (κόκκινο κατά πλοτίμηση ή μάλλον μαύλο), μαλκαδόλους, σοκολάτες και καλαμέλες και ένα σιντί με τα άπαντα των Μαζού εντ δε Ζου. Αν μπολείς, φέλε και μια Μπάλμπι στην αδελφή μου, αν και δεν ήταν καθόλου καλό παιδί (και πάλι μην ακούς τον μπαμπά και τη μαμά, είπαμε ότι με υπονομεύουν), για να μη μου πειλάζει τα δικά μου παιχνίδια. Ευχαλιστώ. Δημήτλης».
Ο γιος μου κοντεύει πλέον τα τέσσερα. Μάλλον είναι ακόμα πολύ μικρός για να του καταστρέψουμε με την ενήλικη λογική και τον ρεαλισμό μας την πιο λατρεμένη παιδική φαντασίωση παγκοσμίως. Παράλληλα, όμως, είναι αρκετά μεγάλος ώστε να απαιτεί με τη γλυκιά, αλλά ταυτόχρονα ενοχλητική αναίδεια που χαρακτηρίζει το σύνολο των νηπίων. Και πώς μπορεί άραγε ένας παντοδύναμος Άγιος να αρνηθεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις ενός μικρού παιδιού;

Λίγο παραμύθιασμα
Από τη μια, λέω να αφήσω στην άκρη την αριστερίστικη ιδεολογία περί καταναλωτικής κοινωνίας, που (προσπαθώ να) ασπάζομαι, και την κρίση, εν μέσω της οποίας ζούμε. Ο γιος μου είναι ακόμα παιδί και το παραμύθι είναι απαραίτητο για την υγιή ανάπτυξη της ψυχοσύνθεσής του. Από την άλλη, όμως, η παιδική αθωότητα δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελεί άλλοθι για γονεϊκές υπερβολές, καθώς οι τελευταίες μόνο βλαβερές μπορούν να είναι για τον χαρακτήρα του μικρού. Επίσης, αναρωτιέμαι εάν το πνεύμα και η μαγεία των Χριστουγέννων πρέπει να περιορίζονται σε πνευματικά και συναισθηματικά αγαθά ή εάν και λίγος υλισμός (όχι βέβαια με τη φιλοσοφική, αλλά με την καθημερινή έννοια του όρου) δεν βλάπτει (μικρούς και μεγάλους). Πάντως, καλώς ή κακώς, αυτό (έχει καταντήσει να) αντιπροσωπεύει ο Άγιος Βασίλης για τα παιδιά: την αποθέωση των υλικών αγαθών. Το δίδαγμα ότι η καλή συμπεριφορά επιβραβεύεται εξαφανίζεται  πίσω από τα δεκάδες παιχνίδια που σε λίγο καιρό θα ξεχαστούν σε κάποιο ράφι, σχεδόν αχρησιμοποίητα.
Μπορείς, όμως, από την άλλη, να απαιτήσεις από ένα τετράχρονο που ζει σε μια δυτική κοινωνία το 2011 να αντιληφθεί έννοιες όπως εμπορευματοποίηση, κρίση, αλλοτρίωση, υπερκαταναλωτισμός, μιντιακή χειραγώγηση, πολυεθνικές; Όχι βέβαια. Το παιδί ζητάει παιχνίδι, φαντασία, διασκέδαση, αθωότητα. Και τα Χριστούγεννα του προσφέρουν απλόχερα τις στιγμές μαγείας που έχει ανάγκη. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι θα σηκώσω τα καταστήματα παιχνιδιών. Ούτε ότι θα κάνω την αμερικανιά να ντύσω τον καλό μου στα κόκκινα και να του φορέσω λευκή περούκα και γενειάδα, ώστε να ξεγελάσουμε το τέκνο μας. Ούτε ότι θα ικανοποιήσω όλες τις προαναφερθείσες στην προς Άγιον Βασίλειον επιστολή απαιτήσεις του.

Το νόημα του μύθου
Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι όταν το παιδί μου θα είναι πνευματικά και συναισθηματικά ώριμο, ώστε να αποδεχτεί ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει, θα μας θέσει το κρίσιμο ερώτημα από μόνο του. Αυτό μπορεί να γίνει φέτος, του χρόνου, ή σε δύο χρόνια. Ήδη, άλλωστε, έχει αρχίσει μια σειρά λογικών ερωτήσεων γύρω από το υπερφυσικό. Μέχρι τότε θα φροντίσω ώστε η μετάβαση από τον μύθο στην πραγματικότητα να γίνει ομαλά. Θα ζητήσω από τον Δημήτρη να διαλέξει προσεκτικά τι είναι εκείνο που θέλει πάνω απ’ όλα να του ζητήσει ως δώρο. Θα του εξηγήσω ότι ο Άγιος Βασίλης δεν μπορεί να φέρνει πάρα πολλά δώρα σε κάθε παιδί, γιατί τα πολλά δώρα δεν κάνουν καλό στα παιδιά. Θα του δείξω στην πράξη ότι η χαρά των Χριστουγέννων πηγάζει και από χίλια δυο άλλα πράγματα εκτός από τα δώρα. Θα φροντίσω να περάσουμε μαγικά οικογενειακά Χριστούγεννα. Άλλωστε, η απομυθοποίηση δεν ταυτίζεται με την απώλεια των νοημάτων που κρύβονται πίσω από τον μύθο. Χρόνια Πολλά!