Όλες οι οικογένειες δεν αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο μια «κρίση» στη ζωή του οικογενειακού τους συστήματος, η οποία μπορεί να προέλθει από μία σειρά απανωτών αλλαγών λόγω ενός ξαφνικού ή αναμενόμενου γεγονότος, όπως είναι η απόλυση ενός γονέα, η παρατεταμένη ανεργία, το διαζύγιο, η διάγνωση μιας χρόνιας ασθένειας, το πένθος από την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ακόμα και μία μετακόμιση ή η αλλαγή σχολείου των παιδιών.
Σε κατάσταση κρίσεως, κάποιες οικογένειες κατορθώνουν να αναδιοργανωθούν ικανοποιητικά, ενώ άλλες όχι, με αποτέλεσμα να υποφέρουν και να βρίσκονται σε αδιέξοδο. Αυτή η παθολογική προσαρμογή, εκδηλώνεται με υπερπροστασία, απομόνωση της οικογένειας και ισχυρές ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, οδηγώντας την σε διακοπή της αναπτυξιακής της πορείας.
Η δυσλειτουργική προσαρμογή της οικογένειας στην κρίση σχετίζεται και εξαρτάται άμεσα από τα ακόλουθα εξεταζόμενα πεδία ως προς τη συμπεριφορά μιας οικογένειας τα οποία είναι:
1.Συνεκτικότητα
Η συνεκτικότητα αναφέρεται στο πόσο «εμπλεγμένη » ή «αποσυνδεμένη » είναι μια οικογένεια. Μια οικογένεια είναι εμπλεγμένη όταν τα μέλη μιλούν το ένα για το άλλο, ο ένας διακόπτει τον άλλον όταν μιλάει, η συναισθηματική αντίδραση διαχέεται (π.χ. έντονο διάχυτο κλάμα από το ένα στο άλλο μέλος).
Η αντίθετη έννοια της εμπλεγμένης, είναι αυτή της «αποσυνδεδεμένης» οικογένειας, όπου τα μέλη της είναι συναισθηματικά απόμακρα μεταξύ τους και δεν ανταποκρίνονται ο ένας στις ανάγκες του άλλου.
Συχνά αυτοί οι δύο τρόποι συνεκτικότητας εναλλάσσονται ή και συνυπάρχουν.
2. Ρόλοι κι ευθύνες των μελών του οικογενειακού συστήματος, πριν και μετά το γεγονός που φέρει την κρίση
3. Ποιότητα της επικοινωνίας (ανοιχτή ή δια μέσου τρίτων) μεταξύ των μελών στη συγκεκριμένη οικογένεια
Ποιος τύπος οικογένειας βοηθά τα μέλη να προσαρμοστούν καλύτερα στο γεγονός της κρίσης;
Σε τέτοιου τύπου κρίσεις, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν, περισσότερο προσαρμοστικές είναι οι οικογένειες οι οποίες:
- έχουν τέτοια συνοχή έτσι ώστε ούτε να εμπλέκονται τα μέλη μεταξύ τους αλλά ούτε και να είναι αποσυνδεδεμένα,
- αντιμετωπίζουν τις συγκρούσεις καθώς υπάρχει συνεργασία και συναισθηματική επικοινωνία μεταξύ τους,
- έχουν ανοιχτή κι ευθεία συναισθηματική έκφραση καθώς η επικοινωνία μεταξύ τους δε γίνεται μέσω τρίτων (τρίγωνα),
- επιλύουν τις συγκρούσεις τους με διάλογο και κατανόηση,
- έχουν κοινές πεποιθήσεις και μια πιο θετική και αισιόδοξη οπτική για τις δυσκολίες της ζωής,
- διαθέτουν καλές πηγές υποστήριξης, καλό υποστηρικτικό δίκτυο (συγγενείς, φίλους),
- λειτουργούν ως ένα ανοιχτό σύστημα που ζητά υποστήριξη και δέχεται πληροφορίες προκειμένου να βοηθηθεί
