Της Χρύσας Βαλαμουτοπούλου

Ψυχολόγος-οικογενειακή σύμβουλος.

Πολλές φορές, οι άνδρες στην προσπάθειά τους για περισσότερο ενεργή συμμετοχή στην ανατροφή των παιδιών τους έρχονται αντιμέτωποι με άγχος σε συνειδητό ή ασυνείδητο επίπεδο. Το άγχος τους αυτό οφείλεται στην εκπαίδευση και κοινωνικοποίησή τους στον παραδοσιακό ανδρικό ρόλο στα καθήκοντα του οποίου δεν περιλαμβάνεται η ανατροφή των παιδιών που συνηθίζεται να αποτελεί καθαρά γυναικεία δραστηριότητα.

Ένας ακόμη γενεσιουργός παράγοντας του άγχους τους είναι ο φόβος της αποτυχίας, ανεπάρκειας και ανικανότητας που βιώνουν λόγω της αβεβαιότητάς τους για τις ικανότητές τους σε αυτόν τον τομέα. 

Μερικοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι σοβαρή πηγή ενδοψυχικού άγχους αποτελεί το γεγονός ότι τα αγόρια αρχικά, λόγω του ότι έχουν ανατραφεί από τις μητέρες τους, είχαν ταυτιστεί με το γυναικείο φύλο.

Το γεγονός αυτό τους προκαλεί έντονο άγχος γιατί νιώθουν ότι αποτελεί απειλή για την ταυτότητα του φύλου τους και τους ωθεί στο να επιμένουν στην αυστηρή τήρηση διαπροσωπικών ορίων κάτι που δεν είναι εφικτό όταν ασχολούνται με την ανατροφή των παιδιών τους.

Σε διαπροσωπικό επίπεδο συναντούν εμπόδια στην προσπάθειά τους για περισσότερη συμμετοχή στη φροντίδα των παιδιών τους εξαιτίας «ανοιχτής ή καλυμμένης αμφιθυμίας» της μητέρας. Ενώ δηλαδή η πλειοψηφία των γυναικών αναφέρει ότι θα ήθελε τη βοήθεια των συζύγων τους στη φροντίδα των παιδιών, αυτό, στην πράξη, είναι κάτι που οι ίδιες δεν επιτρέπουν. Δυσκολεύονται να αφήσουν τον ρόλο του «κυρίαρχου γονέα» για δικούς τους προσωπικούς και ψυχολογικούς λόγους.

Ωστόσο, τα πιο σημαντικά και βαθιά ενδοψυχικά εμπόδια που συναντούν οι πατέρες στην προσπάθειά τους να συμμετάσχουν στη φροντίδα των παιδιών τους είναι καλό να αναζητηθούν στις εμπειρίες τους με τους δικούς τους πατέρες. Προκειμένου λοιπόν να αναπτύξουν εσωτερική συνοχή και μια ικανοποιητική αυτοεκτίμηση, ταυτίστηκαν με τους πατέρες τους που σε γενικές γραμμές δε περνούσαν πολύ καιρό μαζί τους όταν ήταν παιδιά. Αποτέλεσμα της ταύτισης αυτής είναι να βιώνουν άγχος όταν εκδηλώνουν συμπεριφορές που αποκλίνουν από αυτό το πρότυπο.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι ένα γράμμα, μία κατάθεση ψυχής ενός μπαμπά που προσπαθεί με κάθε τρόπο να διαχειριστεί τον πατρικό του ρόλο. Μέσα από τις δυσκολίες, παρατηρεί τη συμπεριφορά του γιου του και τα μηνύματα που του στέλνει.. Τότε, κάνει την αυτοπαρατήρησή του, το τολμά.. Και ίσως έτσι, να φτάνει σε ένα νέο μονοπάτι για να το διαβεί.. πιο ελπιδοφόρο..

«Ναι,παλικαράκι μου..Ξέρω..

«Μαμά, δεν είναι αυτός ο άντρας σου. Αυτός λείπει πάντα από το σπίτι. Εγώ είμαι πάντα εδώ, εγώ είμαι ο άντρας σου», ο διετής ευφυής κι εκπληκτικά ευφραδής «σπόρος» έχει κερδίσει τις εντυπώσεις άλλη μια φορά. Ο μπαμπάς, κάπου στο 2007, θαυμάζει τον συγκροτημένο, ακριβή κι ευστοχο λόγο του τέκνου του. Του θυμίζει τον εαυτό του στην ίδια ηλικία. Αισθάνεται υπερήφανος. Αλλά…κάτι λείπει: κάτι σημαντικό διαφεύγει..

Ύστερα, ο «σπόρος» ..ξεφεύγει: αυθάδεια, ανυπακοή, πρόκληση και.. κυνισμός αταίριαστος με την ηλικία του. Ο μπαμπάς, έρμαιο στη θύελλα της κρίσης, με ολοήμερη και ολονύκτια εργασία, απουσιάζει. Κουράζεται. Λυγίζει. Απαιτεί υπακοή κι ηρεμία. Θέτει τον εαυτό του, την κούραση, τις ανάγκες του στο επίκεντρο. κι όλα χειροτερεύουν θεαματικά. 

Αναζητά συμβουλές από ειδικούς και μη, από σχετικούς κι άσχετους. Ωστόσο, ξέρει εξ αρχής: «Θέλει την προσοχή μου». Δείχνει αυτή την ρημάδα την προσοχή-με τον δικό του, διεκπεραιωτικό τρόπο. Αλλά πάντα χάνει- κι όλα πάνε προς το χειρότερο. Κάτι κάνει λάθος, αλλά τί;

Ο διετής «σπόρος» γίνεται εξαετής και τίποτε δεν έχει λυθεί. Το πρόβλημα παραμένει, αλλά με μια ιδιαιτερότητα: Άλλο παιδί στο σπίτι, άλλο στο σχολείο. Το λέει και μόνος του, άλλωστε. «Στο σχολείο δεν κάνω αυτά που κάνω στο σπίτι.» Τι ήττα!

Ύστερα..η φώτιση! Ο μπαμπάς απογοητευμένος, συντετριμμένος, αναζητεί απαντήσεις. Αναχωρεί σιωπηλά από το παρόν. Επιστρέφει στα δικά του έξι. Έχει μνήμες τότε. Ολοζώντανες. Ανατρεχει, θυμάται, ξαναζεί, συντριβεται. Κι επιστρέφει. Κατάκοπος…

Δεν έχει πια τσαγανό να μαλώσει, να συγκρουστεί, να τιμωρήσει. Τώρα ακούει, σκέπτεται, κατανοεί. Γίνεται πιο γλυκός, πιο επιεικής. 

Ο «σπόρος» αίφνης, νιώθει αμήχανος. Ο τσαμπουκάς του είναι ανώφελος. Δεν προκαλεί την προσοχή που επιζητούσε. Ζητα εκβιαστικά μια τιμωρία που δεν έρχεται. Φτάνει να δέρνει τη»σπορούλα» που …του φόρτωσαν στα καλά καθούμενα- είναι ήδη τριών κι αυτή- αλλά κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει. Το μάλωμα, έχει επιτέλους κάτι που δεν έχει συνηθίσει: αγάπη-και συμβουλή. 

Σύντομα, εξομολογείται. Σχεδόν χωρίς ερώτηση: «Μπαμπα, ξερω τι θέλεις. Εσύ ξερεις τί θέλω εγώ;», Ναι, παλικαράκι μου , ξέρω. Τώρα, μια και θυμήθηκα τι ήθελα πάντα εγώ και δεν το είχα, ξερω πια τι θέλεις. Και θα το έχεις..»

Ένα μήνυμα προς όλους τους μπαμπάδες: Αξιοσημείωτο είναι πως από έρευνες που έχουν γίνει (Radin, 1982), έχει βρεθεί ότι όταν υπάρχει υψηλή πατρική συμμετοχή στη φροντίδα των παιδιών, τότε τα παιδιά έχουν περισσότερο την αίσθηση ότι μπορούν να ασκήσουν έλεγχο στη ζωή τους. Επιπλέον, παρουσιάζουν καλύτερη ανάπτυξη στη γνωστική ικανότητα ιδιαίτερα στον τομέα της γλώσσας. 

Ευχαριστώ πολύ τον δημοσιογράφο, κ. Σταύρο Χριστακόπουλο για αυτό το μοίρασμα των συναισθημάτων και των εμπειριών του.  

Πηγή: Άνδρες σε θεραπεία-  ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ των METH L. RICHARD, PASICK ROBERT, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, έτος 2000.

Πηγή: psixoperpatimata.blogspot.gr