από την  ΜΑΡΙΛΗ ΕΥΦΡΑΙΜΙΔΗ

Αυτό που θα μπορούσε να είναι μια απλή μηχανική κίνηση, όταν άνοιξα το βράδυ το YouTube για να χαζέψω λίγο χτενίσματα προτού κοιμηθώ, εξελίχθηκε στον χειρότερό μου εφιάλτη. Μόλις πάτησα τη συντόμευση, στην κεντρική σελίδα εμφανίστηκαν τα προτεινόμενα βίντεο, αυτά δηλαδή που πιστεύει το YouTube ότι θα μου αρέσουν με βάση τις τελευταίες επισκέψεις που έχει δεχθεί από το IP του σπιτιού μου. Πρώτη πάνω αριστερά η 10χρονη κόρη μου να μου χαμογελάει. Κάπως έτσι πρέπει να ένιωσε η μάνα της Μις Ελλάς όταν είδε το παιδί της σε ερωτική ταινία.

Εντάξει, δεν ήταν πορνό. Ηταν ένα βίντεο για το πώς πέρασε στην κατασκήνωση. Οχι όμως κινηματογραφώντας το διαγωνισμό χορού. Αλλά μαγνητοσκοπώντας τον εαυτό της σε διάφορα σημεία και εξηγώντας στην κάμερα τι κάνουν εκεί και πώς νιώθει. Ενας αντικειμενικός θεατής θα μπορούσε να πει ότι είχε πλάκα, μπορεί και να έλεγε και καμιά αλήθεια για το πόσο βαριούνται τα παιδιά την ώρα της κοινής ησυχίας. Εγώ το βρήκα αισχρό. Θεώρησα ότι εξέθετε ό,τι πολυτιμότερο είχα στα μάτια κάθε διεστραμμένου παραφιλικού, ότι βρισκόταν απροστάτευτη μπροστά σε ένα χαοτικό κοινό από άγνωστους ανθρώπους, ότι είχε διαπράξει το θανάσιμο αμάρτημα της αυταρέσκειας και τώρα ποιος ξέρει τι κακό θα μας βρει. Μαζί σκέφτηκα και άλλα γραφικά, όπως τι θα πει η γιαγιά της αν το μάθει, τι θα πουν οι γείτονες, τα παιδιά στο σχολείο, πότε θα έρθει να μου το πάρει η Πρόνοια. Γενικώς δεν το πήρα καλά. Ευτυχώς το παιδί κοιμόταν και δεν χρειάστηκε να κάνω σκηνή προτού ξεκαθαρίσω τη δική μου θέση πάνω στο θέμα.

Η αλήθεια είναι ότι δεν δικαιούμουν να νιώθω σοκαρισμένη. Τους τελευταίους μήνες η ζωή με τα δύο παιδιά μου είχε ήδη αλλάξει. Οταν έπαιρναν ένα καινούριο παιχνίδι με ρωτούσαν να κάνουν unboxing, όταν γυρίζαμε από ψώνια κρατούσαν τις σακούλες για να κάνουν haul, διοργάνωναν pizza challenge και smoothie challenge, ενώ δεν μιλούσαν πια για δώρα αλλά για giveaways. Ηταν απλό. Στο σπίτι δεν αντηχούσε πλέον η Πέππα, η Ντόρα και η Βιολέτα, αλλά οι Fraoules22, η Artemi Star και η Ariadni Star. Και ενώ μέχρι τώρα τα παιδιά μπορούσαν να τραγουδάνε μπροστά στον καθρέφτη νομίζοντας ότι είναι σταρ της τηλεοπτικής σειράς, με τις βασίλισσες του YouTube μπορούν να φτάσουν ακόμη πιο κοντά: να γίνουν οι ίδιες. Αρκεί να τοποθετήσουν το τάμπλετ με την μπροστινή κάμερα πάνω στο γραφείο τους.

Δεν ανησύχησα ούτε όταν μου ζήτησαν να στείλουμε με το ταχυδρομείο fanmail στη Miss Madden. Τι είναι fanmail, αγάπη μου, και κυρίως ποια είναι η Miss Madden; Στέλνουμε γράμματα στη Miss Madden, μαμά, και εκείνη κάνει vlog καθώς τα ανοίγει και τα διαβάζει. Οπότε αναγκάστηκα να δω και τα σχετικά βίντεο στο κανάλι της vlogger για να πειστώ. Εψαχνα παντού να βρω ένα δράκο, κάτι που θα με εξουσιοδοτούσε να απαγορεύσω με δημοκρατικές διαδικασίες την πρόσβαση στο YouTube που τόσο με προβλημάτιζε, αλλά δεν τα κατάφερνα. Η Miss Madden ανέβασε βίντεο με τα fanmail τους και η χαρά των κοριτσιών μου όταν την είδαν να ανοίγει και να διαβάζει τα γράμματά τους μου θύμισε τα δικά μου παιδικά χρόνια, όταν έστελνα γράμματα στο Μουσικόραμα.

Η καινούρια βιομηχανία του θεάματος

To YouTube είναι γεμάτο από αμέτρητους ανήλικους vloggers σε όλο τον κόσμο που ζουν μπροστά σε μια κάμερα και καταγράφουν μονολόγους, φιλικές συζητήσεις, παιχνίδια, κατασκευές, οτιδήποτε μπορεί να κάνει ένα παιδί. Το smoothie challenge του EvanKid έχει 37 εκατομμύρια προβολές, οι αδελφές Τζίλιαν και Αντελάιντ του baby teeth δοκιμάζουν καραμέλες με 117 εκατομμύρια προβολές, η Νάγια και η Ελι του Naiah and Elli Toys Show βουτάνε τις κούκλες τους στην μπανιέρα Frozen σε ένα βίντεο που έχει παιχτεί 29 εκατομμύρια φορές. Μπορεί το YouTube να γράφει στους κανονισμούς του ότι απαγορεύεται η δημιουργία καναλιού σε παιδιά κάτω των 13 ετών, όμως η διαφημιστική αγορά διοχετεύει πλέον ένα σημαντικό μπάτζετ στους μικρούς vloggers αφού έχει διαπιστώσει ότι η απήχηση ενός αυθόρμητου unboxing είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν ενός σκηνοθετημένου σποτ στην τηλεόραση. Στην Ελλάδα ωστόσο η διαφημιστική δαπάνη εξακολουθεί να κατευθύνεται στα παραδοσιακά μέσα και η στροφή προς τους opinion makers του παιδικού κόσμου γίνεται με αργά βήματα.

Ακόμη όμως κι αν πειστώ ότι αυτή είναι η τάση της εποχής και ότι θα μπορούσαμε να βγάλουμε ακόμη και χρήματα, εξακολουθώ να πιστεύω ότι το να επιτρέπω στα παιδιά μου να εκτίθενται στο YouTube είναι σαν να τα βγάζω γυμνά στο δρόμο. Είμαι εγώ τόσο συντηρητική ή είναι αυτό το Μέσο τόσο ανεξέλεγκτο; «Η έκθεση των παιδιών στα social media έχει τους γνωστούς κινδύνους που όλοι γνωρίζουμε: δεν πρέπει να μιλάνε με ανθρώπους που δεν γνωρίζουν από κοντά, δεν πρέπει να δίνουν προσωπικά στοιχεία για το πού μένουν, σε ποιο σχολείο πηγαίνουν και άλλες πληροφορίες», λέει ο Θεοδόσης Χριστοδουλάκης, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής. Πέρα όμως από αυτό, πώς μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους ρώτησα, περιμένοντας να βγάλω το λαβράκι που θα με εξουσιοδοτούσε να επιβάλω στρατιωτικό νόμο. «Είναι η τάση της εποχής, είναι η κουλτούρα μας, ζούμε σε έναν κόσμο όπου το κάνουν όλοι, δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε στα δικά μας παιδιά να ανεβάζουν βίντεο. Μια τέτοια συμπεριφορά περισσότερο θα τα περιθωριοποιούσε και θα τα τραυμάτιζε παρά θα τα προστάτευε. Αυτό που θα έπρεπε να μας προβληματίσει είναι το ότι εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας στη θεοποίηση του φαίνεσθαι. Μαθαίνουν να θέτουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία μιας εικόνας που πρέπει να είναι τέλεια για να μαζεύει likes και να κάνει views, να ντύνονται, να χτενίζονται και να μιλάνε έτσι ώστε να αρέσουν σε όσους περισσότερους γίνεται. Αυτή όμως δεν είναι μια αξία που μπορεί να μας κάνει ευτυχισμένους. Γιατί η εικόνα στο πέρασμα του χρόνου αλλάζει και αν είμαστε προσκολλημένοι σε αυτή θα μας καταθλίψει». Αυτή είναι η στιγμή που η μαμά ξανασκέφτεται πόσες ώρες τον μήνα περνάει φροντίζοντας μαλλιά, μακιγιάζ, νύχια (εις γνώσιν των παιδιών) και αν η ίδια είναι ικανή να συμφιλιωθεί με την εικόνα της που αλλάζει καθώς μεγαλώνει, αλλά τώρα ανοίγουμε μεγάλο θέμα.

Η συμβουλευτική ψυχολόγος Τζίνα Θανοπούλου, ειδική σε θέματα παιδιών, εξηγεί ότι σημασία έχει ο τρόπος με τον οποίο γίνεται το vlogging, αλλά και κάθε δραστηριότητα στα social media. Είναι διαφορετικό ένα παιδί να βιντεοσκοπεί τον εαυτό του παντού, από την πλατεία μέχρι την τουαλέτα, και διαφορετικό να ανεβάζει θεματικά βίντεο όπου εξηγεί πώς παίζει ένα παιχνίδι. «Πρόσφατα μια πελάτισσά μου μου έλεγε ότι πήγαν είκοσι μέρες διακοπές σε ένα νησί και επί είκοσι μέρες η κόρη της δεν έκανε τίποτε άλλο από το να ανεβάζει τον εαυτό της στα social media. Ούτε μπάνια, ούτε παιχνίδι, ούτε βόλτες, τίποτα. Αυτό είναι το Σύνδρομο Καρντάσιαν και μπορεί να συναντηθεί και σε μικρούς και σε μεγάλους. Πίσω του κρύβεται κάποια διαταραχή στο ναρκισσιστικό εαυτό, η οποία θα πρέπει οπωσδήποτε να διερευνηθεί. Γιατί ένας ναρκισσιστής δεν μπορεί να δημιουργήσει υγιείς σχέσεις και καταλήγει να νιώθει αποξενωμένος».

Και τώρα τι κάνουμε; Εγώ σίγουρα δεν νιώθω άνετα με την κόρη μου να έχει δικό της κανάλι, άσε που δεν μ’ αρέσει να με παίρνουν τηλέφωνο από το σχολείο και να μου λένε ότι έχει δημιουργηθεί θέμα στην τάξη επειδή οι συμμαθήτριές της μπαίνουν στο YouTube για να τη δουν αλλά οι μαμάδες τους το απαγορεύουν. Μετά την πρώτη ετυμηγορία «μπορείς να ανεβάζεις βίντεο αρκεί να μη φαίνεται το πρόσωπό σου», άρχισαν οι διαπραγματεύσεις. «Μπορώ να ανεβάσω ένα tutorial πώς να φτιάχνεις κοτσίδα ψαροκόκαλο;». «Οχι, γιατί θα φαίνεται το πρόσωπό σου». «Ελα, μωρέ μαμά, και τι να κάνω;». «Να διαβάσεις ένα βιβλίο». Η συζήτηση βέβαια οδηγείται σε αδιέξοδο και η μικρή φεύγει με νεύρα. Η συμβουλή του κλινικού ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή Σάββα Σαλπιστή είναι να ανακαλύψουμε ποια ανάγκη καλύπτει η συγκεκριμένη δραστηριότητα. «Αν πρόκειται για μια δημιουργική πρόκληση που αξιοποιεί τον ελεύθερο χρόνο, τότε αρκεί να φροντίσουμε να τηρούνται οι κανόνες ασφάλειας. Αν όμως είναι μια επιτακτική ανάγκη για αποδοχή, επιβεβαίωση και αγάπη, η οποία μάλιστα θα προέρχεται από αγνώστους, τότε θα πρέπει να δουλέψουμε πάνω στην αυτοεκτίμηση του παιδιού μας».

Πηγή: marieclaire.gr