κείμενο: Ρομίνα Ξύδα

Δεν τρώει τις ντομάτες; Σιχαίνεται το αυγό; Φτύνει τη μελιτζάνα; Αφήνει στην άκρη το τυρί, και το γάλα στο ποτήρι; Αρνείται τη «δύναμή του»; Η παιδοδιατροφολόγος Όλγα Κουνάρη συμβουλεύει: «Αφήστε το παιδί να φάει ό,τι θέλει και όσο θέλει και μην ξεχνάτε: μόνο όταν εμείς γίνουμε παράδειγμα σωστής διατροφής θα ακολουθήσει τους δικούς μας κανόνες…»

Τι είναι το food therapy

Food therapy είναι το να προσεγγίσεις ένα άτομο σε διατροφικό επίπεδο και να το βοηθήσεις να βελτιώσει τη διατροφή του είτε για να προλάβει κάποιες ασθένειες είτε για να τις θεραπεύσει. Στις ΗΠΑ και στο Λονδίνο χρησιμοποιείται κυρίως ο όρος nutrition therapy. Σ’ ένα πρώτο επίπεδο ο όρος αυτός χρησιμοποιείτο μόνο για παιδιά που παρουσίαζαν διατροφικά προβλήματα λόγω αυτισμού ή άλλων αναπτυξιακών δυσκολιών. Στην περίπτωση αυτήν, το food therapy γίνεται από εργοθεραπευτή σε ειδικά κέντρα λογοθεραπείας. Πρόκειται για σκληρές και δύσκολες συνεδρίες με τις οποίες δεν συμφωνώ σε καμία περίπτωση, καθώς οι ειδικοί πιέζουν τα παιδιά με διάφορους τρόπους να φάνε με το ζόρι κάποια τρόφιμα τα οποία αρνούνται να καταναλώσουν. Ωστόσο, σήμερα, κυρίως στον Καναδά και στη Μεγάλη Βρετανία, ο όρος έχει επεκταθεί και στα παιδιά που τα ονομάζουμε picky eaters, στα παιδιά δηλαδή που κάνουν μία επιλεκτική διατροφή, π.χ. τρώνε μόνο κρέας ή μόνο λευκά τρόφιμα (ψωμί, γάλα, μακαρόνια και ρύζι). Η αρχή έγινε από μία καταπληκτική Αμερικανίδα διατροφολόγο, την Ellin Satter, η οποία μίλησε για πρώτη φορά για τον διαχωρισμό των καθηκόντων (της ευθύνης) στην παιδική διατροφή, υποστηρίζοντας πως όταν ένα παιδί έχει θέματα με το φαγητό, το πιθανότερο είναι ότι τα θέματα τα έχουν οι ίδιοι οι γονείς και όχι το παιδί. Θα πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου πως ο γονιός είναι υπεύθυνος να φέρνει στο σπίτι τα κατάλληλα τρόφιμα και να τα προσφέρει στον κατάλληλο χώρο –πάντα στο τραπέζι και ποτέ μπροστά στην τηλεόραση ή πάνω στα κρεβάτια– και σε καθορισμένους χρόνους μέσα στην ημέρα. Από κει και ύστερα, το παιδί είναι καθαρά υπεύθυνο για το αν θα φάει και πόσο θα φάει, κι εκεί δεν πρέπει να επέμβουμε σε κανένα σημείο. Είναι επίσης πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι στα παιδιά ηλικίας 2 έως 5 ετών είναι σχεδόν αδύνατον να εφαρμόσουμε μία τέλεια διατροφή. Το βασικότερο λοιπόν είναι να «χτίσουμε» μία υγιή σχέση ανάμεσα στις διάφορες τροφές και στο παιδί μας. Σκοπός του food therapy είναι να κάνει ευχάριστες και όχι βασανιστικές τις ώρες του φαγητού. Δείτε πώς!

Μη βάζετε ταμπέλες στο παιδί.

Τα παιδιά μετά τα δύο τους χρόνια είναι πολύ πιθανό να περάσουν μία διαδικασία άρνησης απέναντι σε συγκεκριμένες τροφές, κάτι που δεν πρέπει να προκαλεί καμία ανησυχία στους γονείς. Όσο περισσότερο αδιαφορήσουμε και όσο λιγότερο βάλουμε στο παιδί ταμπέλες του τύπου «δεν τρώει ποτέ τυρί και γάλα» τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε να το φάει αργότερα.

Γίνετε παράδειγμα σωστής διατροφής.


Στην περίπτωση που ένα παιδί αποκλείει από τη διατροφή του πολλές ομάδες τροφίμων –αυτό συμβαίνει όταν ένα παιδί τρώει κατά βάση πέντε με έξι είδη τροφίμων– ξεκινά μία πολύ μεγάλη αγωνία από το σπίτι. Το θέμα είναι ότι με το ζόρι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Αν συμβαίνει αυτό, έτσι είναι κι αν δεν τίθεται ιατρικό ζήτημα δεν είναι και τόσο σημαντικό. Αν το παιδί μας τρώει μόνο κρέας, το αφήνουμε να τρώει μόνο κρέας φροντίζοντας ταυτόχρονα τα δικά μας γεύματα να είναι πλήρη. Εάν εμείς δεν τρώμε λαχανικά, φρούτα ή τυρί τότε δεν μπορούμε να περιμένουμε από τα παιδιά μας να τα φάνε. Τις τροφές που το παιδί αρνείται να καταναλώσει τις τοποθετούμε επάνω στο τραπέζι –σε ξεχωριστό πιάτο από το δικό του– και το κλειδί για να «διαρρήξουμε» την  άρνησή του βρίσκεται στην εξής φράση: «Εμείς, στο σπίτι, αυτό σερβίρουμε. Εσύ κάνε ό,τι καταλαβαίνεις». Η προσπάθειά μας δεν θέλει φωνή, δεν θέλει χαμό, δεν θέλει αρνητισμό. Θέλει συνεχή προσφορά από υγιεινές τροφές και μεγάλη υπομονή. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα παιδιά που δεν τρώνε μία συγκεκριμένη τροφή, χρειάζεται να εκτεθούν δώδεκα φορές σ’ αυτήν μέχρι ν’ αποφασίσουν να τη φάνε. Και οι 12 αυτές φορές θα πρέπει να είναι θετικές, δηλαδή απαλλαγμένες από κάθε πίεση. Μόλις οι γονείς χαλαρώσουν, μόλις τα γεύματα γίνουν ευχάριστα και το φαγητό δεν αποτελεί αγγαρεία αλλά γιορτή, τότε το παιδί θα χαλαρώσει και θα φάει. Όσο περισσότερο έχει πιεστεί ένα παιδί κι όσο περισσότερο ο γονιός το έχει τραβήξει στα άκρα, τόσο περισσότερο χρόνο θα πάρει η συμφιλίωσή του με τις τροφές που αρνείται να καταναλώσει.

Μη δελεάζετε και μη «δωροδοκείτε» το παιδί.


Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να τάζουμε πράγματα σ’ ένα παιδί προκειμένου να φάει το φαγητό του ή μία συγκεκριμένη τροφή, διότι οι τακτικές αυτούς του είδους δημιουργούν αρνητικό συσχετισμό με το φαγητό. Αν πούμε π.χ. σ’ ένα παιδί «για να πάμε στο πάρκο πρέπει να φας τις φακές σου», το παιδί θα «ακούσει»: «Οι φακές είναι το κακό και μετά θα έρθει το καλό, δηλαδή η βόλτα». Επίσης πρέπει να γνωρίζετε ότι η έκφραση «φάε όλο το φαγητό σου» είναι πέρα για πέρα λανθασμένη και πως το παιδί είναι ο μόνος αρμόδιος για να αποφασίσει την ποσότητα φαγητού που θα καταναλώσει. Αρκεί να γνωρίζετε ότι από τα 2 έως τα 5 χρόνια του ένα παιδί αρκεί να φάει τόσες κουταλιές της σούπας όσα είναι τα χρόνια του!

Μην ανατρέπετε ολοκληρωτικά και ξαφνικά τις… κακές του συνήθειες.

Είναι γνωστό ότι σε γλυκά και αναψυκτικά πρέπει να βάζουμε όρια. Για παράδειγμα, οφείλουμε να ορίσουμε μία ημέρα μέσα στην εβδομάδα κατά την οποία το παιδί θα μπορεί να τρώει σοκολάτα ή μπισκότα. Ωστόσο, την ημέρα αυτήν το παιδί θα μπορεί να τρώει όσα μπισκότα κι όση σοκολάτα επιθυμεί! Οι γονείς αποφασίζουμε πότε να τα τρώει και όχι πόσα να τρώει! Επίσης, πρέπει να δίνουμε μεγάλη προσοχή όταν αποφασίζουμε να ανατρέψουμε παγιωμένες συνήθειες στη διατροφή του παιδιού: δεν μπορούμε σ’ ένα παιδί στο οποίο δίναμε δέκα μπισκότα την ημέρα ξαφνικά να του πούμε ότι από εδώ και στο εξής θα μπορεί να τρώει μπισκότα μία φορά τον μήνα. Η όποια μείωση και η όποια αλλαγή στις κακές διατροφικές συνήθειες θα πρέπει να γίνεται σταδιακά. Εάν για παράδειγμα δίναμε στο παιδί κάθε μέρα πορτοκαλάδα, αρχικά θα πρέπει να περιορίσουμε την πορτοκαλάδα σε μέρα παρά μέρα, στη συνέχεια μία στις δέκα κι έπειτα μία στις δεκαπέντε. Επίσης, είναι πολύ δύσκολο να ανατρέψουμε παγιωμένες καταστάσεις σε λιγότερο χρόνο απ’ ό,τι δημιουργήθηκαν. Εάν επί δύο χρόνια το παιδί μας δεν τρώει φρούτα, δεν μπορούμε ξαφνικά να αποφασίσουμε ότι κάθε μέρα στις 11 το πρωί θα τρώει φρούτα, παρά να επιμείνουμε για περίπου δύο χρόνια. Διαφορετικά, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να μισήσει τα φρούτα. Η αλλαγή θέλει πάντα χρόνο και υπομονή.

Η ώρα του φαγητού να είναι ευχάριστη και, αν είναι δυνατόν, «συλλογική».

Μην πιέζετε ποτέ τα παιδιά να φάνε το φαγητό τους! Το φαγητό δεν πρέπει να ισούται με καταναγκαστικό έργο, αλλά με απόλαυση. Κάντε την ώρα του φαγητού ευχάριστη και φροντίστε, όσο αυτό είναι δυνατόν, να κάθεστε όλοι γύρω από το τραπέζι, έστω και μία φορά την εβδομάδα.

 Αφήστε το παιδί να τρώει όπως του αρέσει.


Ο μόνος κανόνας που θα πρέπει να θέσουμε στο παιδί είναι να μη φτύνει και να μην πετάει το φαγητό στο πάτωμα. Από εκεί και πέρα, οφείλουμε να το αφήνουμε να τρώει όπως τους αρέσει, ακόμη και με τα χέρια, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να αναγνωρίσει τις γεύσεις του φαγητού.

Μην κρύβετε στο φαγητό του τροφές που αρνείται να καταναλώσει.

Πολλές μαμάδες έχουν την τάση να κρύβουν στο φαγητό του παιδιού τροφές τις οποίες αρνείται να καταναλώσει. Π.χ. κόβουν το κρέας πολύ μικρά κομματάκια και το «κρύβουν» μέσα στα μακαρόνια. Τέτοιου είδους τακτικές είναι πέρα για πάρα λανθασμένες διότι ένα παιδί δεν μπορείς να το κοροϊδέψεις ποτέ. Θα το καταλάβει, το πρόβλημα θα γιγαντωθεί και η πεποίθηση ότι «κανείς γονιός δεν μπορεί να γίνει πιο… πονηρός από ένα παιδί» θα επαληθευτεί ακόμη μια φορά.

Ευχαριστούμε την κυρία Όλγα Κουνάρη-Μαυριδάκη, παιδοδιατροφολόγο-κλινικό διατροφολόγο www.nutritiontherapy.gr – nutr.therapy@gmail.com